مهم ترین فواید و خواص میخک برای سلامتی بدن

میخک یا Syzygium aromaticum، از درختی که همیشه‌سبز است به دست می‌آید. از خواص میخک از قدیم‌الایام به‌عنوان یک گیاه دارویی در طب سنتی به‌وفور استفاده شده است. همچنین به دلیل عطروطعم تندی که دارد در بسیاری از شیرینی‌های سنتی کشور عزیزمان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم تا جایی که ممکن است خواص میخک را با شما عزیزان در میان بگذاریم تا با توجه بیشتری از این گیاه استفاده نمایید. پس تا پایان این مقاله ما را همراهی بفرمایید.

نگاهی کلی به خواص میخک برای سلامتی

گیاه دارویی میخک از چین سرچشمه می‌گیرد و در قرون‌وسطی به قسمت‌های دیگر جهان مانند اروپا و آسیا رسیده است. فواید میخک در دنیای ادویه و پزشکی به‌عنوان طب سنتی به‌صورت عمیق، شناخته شده است.

این گیاه فواید سلامتی قابل‌توجهی ازجمله تقویت عملکرد کبد و تعادل سطح قند در بدن را دارد. همچنین از آن در نوشیدنی‌های گرم، مواد غذایی پخته شده و ادویه‌های اصلی در کشورهای مختلف استفاده می‌شود تا طعم لذیذتری در بسیاری از غذاها ایجاد کند.

از طرفی میخک یکی از عناصر اصلی چای معروف ماسلا است که طبع گرمی دارد و برای افراد دارای مزاج سرد یا بلغمی در طب سنتی توصیه شده است. از طرفی این چای برای درمان بسیاری از بیماری‌های عفونی مانند سرماخوردگی نتایج شگفت‌انگیزی را ایجاد می‌کند.
البته اگر تاکنون از این چای استفاده نکرده‌اید باید تست کنید تا ببینید نسبت به ترکیبات آن به دلیل طبع خیلی گرم دچار حساسیت‌هایی مانند سوختگی دهان نشوید.

گیاه میخک چه نوع گیاهی است؟

خواص میخک مربوط به جوانه‌های گل خشک شده از درختان میخک است. میخک یک ادویه بسیار مهم در دنیا است که در بسیاری از روش‌های پخت‌وپز در سراسر جهان توسط آشپزهای باتجربه و معروف استفاده می‌شود. شاید میخک را به‌عنوان یکی از مواد اصلی در پخت نان‌های زنجبیلی یا به‌عنوان یک ادویه اصلی در غذاهای هندی نیز بشناسید. در هند، در بسیاری از درمان‌های خانگی هم از خواص میخک استفاده می‌کنند، زیرا می‌تواند چندین بیماری را درمان کند.

این جوانه‌های قهوه‌ای تیره به بسیاری از غذاها و ادویه‌ها مانند کاری، کلوچه، نان و غیره طعم تند و بسیار لذیذ و متفاوتی می‌بخشند. همچنین می‌توان از خواص میخک به شکل پودر میخک یا به‌صورت غنچه کامل استفاده کرد. البته ازآنجایی‌که ممکن است در پودرهای میخک موجود در بازار مانند دارچین یا جوز هندی و موارد دیگر، مقداری ناخالصی وجود داشته باشد بهتر است خود گیاه را تهیه کرده و در خانه آسیاب کنید. طبع میخک گرم است، بنابراین در زمستان برای درمان سرماخوردگی و گلودرد به‌وفور استفاده می‌شود.

ارزش غذایی میخک

میخک سرشار از مواد مغذی مانند انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر است؛ بنابراین می‌تواند مکمل خوبی برای بسیاری از غذاها باشد. در جدول زیر ارزش غذایی میخک در 2 گرم از این گیاه را ملاحظه می‌کنید:

همان‌طورکه در جدول مشخص است، میخک سرشار از منگنز می‌باشد که یک ماده معدنی ضروری برای سلامت مغز و استخوان است. جدا از مواد مغذی گفته شده در بالا، این گیاه منبع خوبی از پتاسیم، بتاکاروتن، ویتامین K، آهن، اوژنول و کلسیم هم می‌باشد. درنتیجه می‌توانید آن را به‌عنوان یکی از اجزای مهم رژیم غذایی، مورد استفاده قرار دهید و از خواص میخک بهره‌مند شوید.

شاخص گلیسمی میخک

میخک یک غذای کم‌کالری و کم کربوهیدرات با شاخص گلیسمی پایین است. به این معنی که با مصرف آن، سریعاً سطح قند خون افزایش پیدا نمی‌کند. شاخص گلیسمی این گیاه 30 است و به همین دلیل یکی از مهم‌ترین خواص میخک، ایجاد تعادل در سطح قند خون است و می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مفید باشد. البته اگر شما مبتلا به بیماری مزمن دیابت هستید و تاکنون از این گیاه در رژیم غذایی متعادل خود استفاده نکرده‌اید، برای شروع استفاده باید با متخصص خود مشورت نمایید.

مهم‌ترین خواص میخک در طب سنتی برای سلامت بدن

خواص میخک در طب سنتی و به‌عنوان ادویه در انواع غذاها بسیار زیاد است و ما در اینجا مهم‌ترین خواص میخک را برایتان بیان خواهیم کرد که عبارت‌اند از:

1. میخک حاوی مواد مغذی ضروری و مهم است

همان‌طورکه در جدول ارزش غذایی میخک بیان کردیم، این گیاه حاوی فیبر، انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی است؛ بنابراین استفاده از میخک به‌صورت کامل یا آسیاب شده جهت طعم دادن به غذا می‌تواند برخی از مواد مغذی مهم و ضروری بدن را به‌صورت روزانه تأمین کند.

2. میخک آنتی‌اکسیدان بالایی دارد

یکی دیگر از خواص میخک وجود آنتی‌اکسیدان‌های مختلف در آن است. درواقع میخک علاوه بر اینکه دارای چندین ویتامین و مواد معدنی ضروری و مهم است، سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های مورد نیاز برای بدن می‌باشد.

آنتی‌اکسیدان‌ها همان ترکیباتی هستند که رادیکال‌های آزاد در بدن را از بین می‌برند و احتمال بروز استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهند. استرس اکسیداتیو شرایطی است که منجر به بروز بیماری‌های مختلف بخصوص مشکلات قلبی می‌شود ولی علائم خاصی را از قبل ایجاد نمی‌کند.

میخک همچنین دارای ترکیبی به نام اوژنول است که این ماده نیز یک آنتی‌اکسیدان طبیعی است. درواقع، نتایج یکی از تحقیقات در این زمینه نشان داد که اوژنول آسیب اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد در بدن را پنج برابر بیشتر از ویتامین E، کاهش می‌دهد؛ بنابراین استفاده از خواص میخک با گنجاندن میخک در رژیم غذایی می‌تواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند.

3. خواص میخک می‌تواند به محافظت از شما در برابر سرطان کمک کند

نتایج برخی تحقیقات در مورد خواص میخک نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در این گیاه می‌توانند به محافظت از شما در برابر سرطان کمک کنند. به‌عنوان‌مثال، نتایج یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که عصاره میخک به توقف رشد برخی از تومورها کمک کرده و باعث مرگ سلولی سلول‌های سرطانی شده است.

مطالعه دیگری در آزمایشگاه نتایج مشابهی را به دست آورد و نشان داد که مقادیر مشخصی از اسانس میخک باعث مرگ سلولی در 80 درصد سلول‌های سرطانی مری شده است. اوژنول موجود در میخک بیشترین خواص ضد سرطانی این گیاه دارویی را تأمین می‌کند. نتایج تحقیقات دیگری در مورد این ترکیب از میخک نشان داده است که اوژنول حتی باعث افزایش مرگ سلولی در سلول‌های سرطان دهانه رحم زنان شده است.

لازم به ذکر است مصرف اوژنول در مقادیر زیاد سمی است و مصرف بیش‌ازحد روغن یا اسانس میخک ممکن است باعث آسیب کبدی به‌خصوص در کودکان گردد؛ بنابراین برای استفاده از خواص میخک به‌هیچ‌وجه زیاده‌روی نکنید.

4. خواص میخک می‌تواند باکتری‌ها را از بین ببرد

مشخص شده است که ترکیبات موجود در گیاه میخک دارای خواص ضد میکروبی هستند، به این معنی که می‌توانند به توقف رشد میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌های عامل بیماری در بدن کمک کنند.

نتایج یکی از تحقیقات در این زمینه مشخص کرده است که مصرف مداوم و در حد تعادل میخک برخی از انواع باکتری رایج ازجمله E. coli را که یک سویه باکتری است که می‌تواند باعث مسمومیت غذایی در معده شود را از بین می‌برد. علاوه بر این، خواص میخک در مبارزه با باکتری‌های مخرب حتی می‌تواند به سلامت دهان و دندان کمک کند. به همین دلیل از فواید میخک برای دندان نیز استفاده می‌شود.

در یک مطالعه آزمایشگاهی در این زمینه، مشخص شد که ترکیبات استخراج شده از میخک رشد دو نوع باکتری را که به ایجاد بیماری لثه کمک می‌کنند را نیز متوقف می‌کند.

مطالعه دیگری روی 40 نفر تأثیرات یک دهان‌شویه گیاهی متشکل از روغن درخت چای، میخک و ریحان را آزمایش کرد. پس از استفاده از دهان‌شویه گیاهی به مدت 21 روز، افراد مصرف‌کننده پیشرفت‌هایی را در سلامت لثه و همچنین میزان پلاک و باکتری در دهان خود تجربه کردند. از فواید میخک برای دندان حتی به‌صورت موضعی به‌عنوان تسکین‌دهنده درد نیز استفاده می‌شود. از طرفی استفاده از آن در خمیردندان‌های گیاهی منجر به از بین رفتن بیشتر باکتری‌ها و سلامت دهان و دندان خواهد شد.

5. خواص میخک می‌تواند سلامت کبد را بهبود بخشد

متأسفانه امروزه افراد زیادی با مشکلات کبدی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. نتایج تحقیقات نشان داده است که ترکیبات مفید موجود در میخک حتی می‌تواند به سلامت کبد کمک کند. ماده اوژنول در حد تعادل بیشترین فایده را برای کبد دارد.

نتایج یک مطالعه کوچک نشان داد که مصرف مکمل‌های اوژنول به مدت 1 هفته باعث کاهش سطح گلوتاتیون-S-ترانسفرازها (GSTs) می‌شود. این مواد خانواده‌ای از آنزیم‌هایی هستند که اغلب نشانگر بیماری کبدی است.

میخک همچنین دارای آنتی‌اکسیدان بالایی است که به خاطر کاهش احتمال استرس اکسیداتیو می‌توانند به کاهش ابتلا به بیماری‌های کبدی نیز کمک کنند. بااین‌حال، مقادیر بیش‌ازحد میخک نیز می‌تواند منجر به آسیب‌های کبدی شود و نباید زیادتر از حد استفاده شود.

6. خواص میخک می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند

یکی دیگر از خواص میخک که بسیار هم مهم است، کنترل سطح قند خون می‌باشد که در قسمت‌های قبلی نیز اشاراتی به این خاصیت داشتیم. میخک باعث افزایش جذب قند از خون به سلول‌ها، افزایش ترشح هورمون انسولین و بهبود عملکرد سلول‌هایی می‌شود که هورمون انسولین تولید می‌کنند.

انسولین همان هورمونی در بدن است که وظیفه انتقال قند از خون به سلول‌های شما را دارد. عملکرد مناسب انسولین مهم‌ترین فاکتور برای حفظ سطح قند خون ثابت است و حفظ تعادل آن برای افراد سالم و مبتلا به دیابت ضروری است.

7. خواص میخک سلامت استخوان را تقویت می‌کند

تراکم پایین استخوانی وضعیتی است که سالمندان زیادی را درگیر خود کرده است و عوارض متعدد دیگری هم دارد. یکی از بدترین عوارض این کاهش تراکم، پوکی استخوان است که خطراتی مانند شکستگی‌های مکرر حتی با ضربه‌هایی که زیاد شدید نیستند را افزایش می‌دهد.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که حفظ توده استخوانی نیز از خواص میخک محسوب می‌شود. از طرفی گیاه میخک همچنین سرشار از ماده معدنی منگنز است و تنها 1 قاشق چای‌خوری (2 گرم) میخک آسیاب شده، 30 درصد از نیاز روزانه شما به این ماده را فراهم می‌کند.

منگنز نوعی ماده معدنی است و در تشکیل استخوان‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند که برای سلامت استخوان بسیار مهم است. درنتیجه وجود منگنز کافی در بدن می‌تواند احتمال کاهش تراکم استخوانی را کم کند.

8. خواص میخک می‌تواند زخم معده را کاهش دهد

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در گیاه میخک به بهبود زخم معده کمک می‌کند. زخم معده درواقع زخم‌های دردناکی هستند که در پوشش معده یا مری ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها معمولاً به دلیل کاهش دیواره در پوشش محافظ معده ایجاد خواهند شد که به دلیل عواملی مانند استرس، عفونت و ژنتیک است.

میخک می‌تواند تولید مخاط معده را افزایش داده و این زخم‌ها را بهبود دهد. مخاط معده نیز به‌عنوان یک مانع عمل می‌کند و از فرسایش پوشش معده با اسیدهای گوارشی جلوگیری خواهد کرد.

9. میخک خواص ضدالتهابی بسیار خوبی دارد

خواص ضدالتهابی میخک حاصل دو ماده مغذی گیاهی مهم و قدرتمند در این گیاه به نام اوژنول و ایزواوژنول است. این فیتونوترینت‌ها می‌توانند به‌خوبی التهاب را در بدن کاهش ‌دهند و از ایجاد برخی بیماری‌ها مثل انواع آرتریت بخصوص آرتروز یا بیماری‌های مزمن دیگر جلوگیری می‌کنند. بلغمی‌ها نیز در صورت عدم حساسیت به این گیاه می‌توانند برای کاهش التهاب بدن خود از آن استفاده کنند.

10. میخک مسکن طبیعی و ضد سرفه است

به‌عنوان یک درمان در طب سنتی از خواص میخک برای بهبود سرفه، گلودرد و دندان‌درد نیز استفاده می‌شود. استفاده از این گیاه دارویی یک درمان خانگی بسیار رایج برای موارد گفته شده است که همراه با نوشیدنی‌های گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روغن میخک نیز به‌صورت موضعی یک مسکن مؤثر است که قرن‌ها برای درمان دندان‌درد استفاده شده است. بخصوص زنان بارداری که نمی‌توانند از داروهای مسکن استفاده کنند با مشورت پزشک می‌توانند از میخک در صورت درد دندان استفاده نمایند.

11. خواص میخک به کاهش وزن کمک می‌کند

میخک حاوی مهارکننده‌های سنتز اسیدهای چرب طبیعی بسیار خوبی است که می‌تواند شاخص توده بدنی یا BMI را کاهش دهد. درواقع خواص میخک تجمع چربی در کبد، وزن بافت چربی شکم و وزن بدن را به‌مرور کم می‌کند. البته در کنار آن باید ورزش و رژیم غذایی مناسب هم رعایت شود.

12. خواص میخک سلامت تنفسی را بهبود می‌بخشد

این خاصیت به‌ویژه در مورد روغن میخک صادق است. این روغن را می‌توان برای درمان آسم به‌صورت رایحه‌درمانی استفاده کرد. این روغن مجاری تنفسی را تسکین می‌دهد و همچنین اثر ضدالتهابی دارد.

می‌توانید برای استفاده از این خواص میخک روغن آن را روی سینه، سینوس‌ها و پل بینی نیز ماساژ دهید. طبق شواهد تجربی، این روش می‌تواند راه‌های تنفسی را باز کرده و تسکین دهد. همچنین می‌توانید اسانس این گیاه را (چند میخک دم کرده) را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید و به‌عنوان چای مصرف کنید. جویدن جوانه میخک نیز برای تسکین گلودرد پیشنهاد می‌شود.

13. خواص میخک می‌تواند استرس را از بین ببرد

عصاره میخک دارای خواص ضد استرس است. درواقع اثرات آنتی‌اکسیدانی میخک می‌تواند این تأثیر را بر بدن بگذارد. بااین‌حال، تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.

14. خواص میخک با سردرد مبارزه می‌کند

روغن میخک به‌طور گسترده در آروماتراپی یا رایحه‌درمانی برای درمان سردرد استفاده می‌شود. برای استفاده از این خواص میخک، کافیست چند میخک را خرد کرده و در یک دستمال تمیز قرار دهید. هر زمان که سردرد دارید بوی آن را استشمام کنید. همچنین می‌توانید دو قطره اسانس میخک را به یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل اضافه کنید و به‌آرامی روی پیشانی و شقیقه‌های خود ماساژ دهید.

15. خواص میخک می‌تواند آکنه را درمان کند

میخک می‌تواند به مدیریت جوش‌ها و آکنه‌های پوست کمک کند. خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی میخک می‌تواند این اثر را بر روی پوست شما داشته باشد. روغن میخک در درمان آکنه و بهبود سلامت پوست به‌خوبی عمل می‌کند. این روغن همچنین در آروماتراپی برای درمان آکنه توصیه می‌شود.

16. خواص میخک می‌تواند سلامت مو را بهبود بخشد

برخی معتقدند اسانس میخک می‌تواند در بهبود کیفیت پوست سر و مو استفاده شود. این روغن همچنین برای افزایش گردش خون و تقویت رشد مو مورد استفاده قرار می‌گیرد. بااین‌حال، این اثرات توسط تحقیقات علمی پشتیبانی نمی‌شود و کاملاً تجربی است.

خواص میخک برای مردان

میخک برای مردان نیز بسیار مفید است و بر سلامت باروری مردان تأثیر مثبتی می‌گذارد. خواص میخک به طرق مختلفی در افزایش سلامت مردان تأثیرگذار است که عبارت‌اند از:

• سطح تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) را افزایش می‌دهد.
• شپش‌های جنسی را بهبود می‌بخشد.
• تعداد اسپرم را افزایش می‌دهد.
• ناباروری را از بین می‌برد.
• میل جنسی را افزایش می‌دهد.
• وضعیت انزال زودرس را کاهش می‌دهد.
• اندام‌های تولیدمثل را تقویت می‌کند.

جدای از موارد فوق‌الذکر، استفاده از اسانس میخک در حمام برای آقایان یا خانم‌ها می‌تواند ولع مصرف سیگار را کاهش دهد و درنتیجه می‌تواند به ترک افراد سیگاری نیز کمک کند.

روش استفاده از خواص میخک

میخک یک ادویه یا گیاهی نسبتاً ارزان‌قیمت است که در همه‌جا وجود دارد و می‌تواند در مواد غذایی، داروها و لوازم‌آرایشی مختلف استفاده شود. این گل‌های خشک نه‌تنها عطری متمایز دارند، بلکه طعمی بی‌نظیر نیز ایجاد خواهند کرد. شما می‌توانید آن را به طرق مختلف ازجمله به‌صورت کامل، همراه با نوشیدنی‌ها و در بسیاری از غذاها مصرف کنید. ازجمله بهترین روش‌های استفاده از خواص میخک عبارت‌اند از:

چای میخک

چای میخک ساده‌ترین دستورالعمل برای لذت بردن از فواید میخک و هل است. برای تهیه چای میخک و هل به روش زیر عمل کنید:

• از یک قاشق غذاخوری میخک و یک الی دو دانه هل آسیاب شده استفاده کنید.
• چند دقیقه آن‌ها را بجوشانید.
• سپس مواد را صاف کرده و به‌عنوان یک دمنوش مؤثر میخک و هل بنوشید.

آب میخک

آب میخک نیز راهی عالی برای مصرف این ادویه جادویی است. برای استفاده از آب میخک می‌توانید در یک لیوان آب، 3 تا 5 جوانه میخک بریزید و بگذارید یک شب بماند. آن را هر روز صبح بنوشید تا نتایج شگفت‌انگیز این گیاه را بعد از مدتی ببینید.

به‌غیراز چای میخک و آب میخک، می‌توانید این گل خشک را به‌صورت آسیاب شده در بسیاری از غذاها برای طعم و مزه عالی مخلوط کنید، ازجمله:

• استفاده در کاری
• اضافه کردن به ترشی که علاوه بر طعم بی‌نظیر، طبع سرد ترشی را تا حدی متعادل خواهد کرد.
• چای شیر ماسالا با میخک
• به شیرینی، کوکی‌ها و نان اضافه کنید.
• برای طعم دادن به انواع گوشت نیز استفاده می‌شود.
• همچنین می‌توان از آن به‌عنوان یک نگه‌دارنده طبیعی مانند نمک استفاده کرد.

عوارض جانبی استفاده از میخک

میخک فواید زیادی برای سلامتی دارد، اما مصرف بیش‌ازحد آن نیز می‌تواند بر سلامت، تأثیر منفی بگذارد و عوارض جانبی کمی ایجاد کند. برخی افراد نیز نسبت به ترکیبات آن حساسیت دارند و نباید از آن استفاده کنند.

از طرفی توجه داشته باشید که این ادویه‌های قوی می‌توانند قند خون را کاهش دهند و باعث هیپوگلیسمی ‌شوند که در آن فرد، احساس سرگیجه و حالت تهوع می‌کند. ترکیب اوژنول موجود در میخک نیز می‌تواند با برخی از داروهای رقیق‌کننده خون واکنش نشان دهد و احتمال عوارض جانبی را افزایش دهد.

با این حال، مقادیر کم میخک می‌تواند نتایج مثبت بیشتری نسبت به نتایج منفی داشته باشد اما همیشه از مصرف بیش‌ازحد آن اجتناب کنید. اوژنول در مقادیر بیش‌ازحد می‌تواند سمی باشد و باعث سرگیجه شود.

از نظر سیستم طب سنتی، میخک یک ادویه تند است که در صورت مصرف زیاد حتی می‌تواند باعث خونریزی بینی، زخم دهان، سوزش معده و بثورات گلو شود. بنابراین همیشه حد تعادل را رعایت کنید.

سخن پایانی …

میخک فواید بالقوه زیادی برای سلامتی دارد که سعی کردیم تا جای ممکن تمامی آن‌ها را در این مقاله برایتان بیان کنیم؛ مانند بسیاری از غذاهای سالم، زمانی که میخک به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل قرار بگیرد، بیشترین تأثیر را دارد ولی یادتان باشد در مصرف آن زیاده‌روی نکنید تا بتوانید به بهترین نحو از خواص میخک بهره‌مند شوید.