شگفت انگیزترین و موثرترین خواص زنجبیل برای سلامتی
یکی از گیاهان دارویی بسیار پرطرفدار که به‌وفور در طب سنتی برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود، زنجبیل می‌باشد. خواص زنجبیل به شکل‌های مختلفی برای سلامت بدن مفید است و از طرفی عطروطعم لذیذش و طبع گرمی که دارد آن را به یکی از چاشنی‌های محبوب در بسیاری از دستورالعمل‌ها تبدیل کرده است.
در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم مهم‌ترین خواص زنجبیل برای سلامتی را برایتان شرح دهیم. پس تا پایان با ما همراه شوید.
زنجبیل چه نوع گیاهی است؟
زنجبیل گیاهی گل‌دار است که بیشتر بومی جنوب شرقی آسیا می‌باشد. این گیاه دارویی یکی از سالم‌ترین و البته خوشمزه‌ترین ادویه‌های معطر روی کره زمین است و کمتر آشپز حرفه‌ای و کار بلدی را می‌توانید در شرق پیدا کنید که از این ادویه در دستورالعمل‌های خود استفاده نکند. این گیاه متعلق به خانواده Zingiberaceae است و با زردچوبه، هل و گالنگال شباهت‌های زیادی دارد.
ریزوم درواقع، قسمت زیرزمینی ساقه یا بخش ریشه‌ای است که معمولاً به‌عنوان ادویه استفاده می‌شود و با نام زنجبیل معروف است. زنجبیل را می‌توان به شکل‌های مختلف تازه، خشک، پودر شده یا عصاره زنجبیل را به‌عنوان روغن یا طعم‌دهنده به انواع نوشیدنی‌ها مانند آب‌میوه و اسموتی‌های مختلف استفاده کرد. از این گیاه معطر حتی در غذاهای فرآوری شده و لوازم‌آرایشی نیز به دلیل ترکیبات خاصی که دارد، استفاده می‌شود.
فواید زنجبیل برای سلامتی چیست؟
همان‌طورکه در مقدمه نیز به آن اشاره کردیم، خواص زنجبیل برای سلامتی بسیار زیاد است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
1. دارای ماده‌ای موثر به نام جینجرول می‌باشد.
زنجبیل در لاتین با اصطلاح ginger یا جینجر شناخته می‌شود که به دلیل وجود ماده‌ای به نام جینجرول در آن می‌باشد. اشکال مختلف زنجبیل سابقه بسیار طولانی در درمان‌های جایگزین و طب سنتی دارد. وجود این ماده خاص در زنجبیل برای کمک به هضم غذا، کاهش حالت تهوع و کمک به مبارزه با آنفولانزا و سرماخوردگی بسیار مفید است. عطروطعم منحصربه‌فرد زنجبیل از روغن‌های طبیعی آن می‌آید که مهم‌ترین ترکیب ایجاد کننده این خواص همان جینجرول است. درواقع می‌توان گفت جینجرول اصلی‌ترین ترکیب فعال زیستی در زنجبیل است و مهم‌ترین خواص دارویی زنجبیل به آن اطلاق می‌گردد.
بر اساس تحقیقات انجام شده در این زمینه، جینجرول دارای اثرات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی است. به‌عنوان‌مثال، میتواند به‌خوبی به کاهش استرس اکسیداتیو کمک کند که به دلیل مقدار بیش‌ازحد رادیکال‌های آزاد در بدن ایجاد می‌شود و عامل بسیاری از بیماری‌های قلبی است.
2. حالت تهوع را بهبود می‌دهد.
زنجبیل یکی از درمان‌های بسیار مؤثر برای رفع حالت تهوع بخصوص تهوع صبحگاهی است. البته اگر باردار هستید قبل از استفاده از آن برای کاهش علائم تهوع با متخصص خود مشورت نمایید. خواص زنجبیل همچنین میتواند به تسکین حالت تهوع و استفراغ برای افرادی که تحت انواع خاصی از جراحی هستند کمک کند. زنجبیل همچنین ممکن است به کاهش علائم تهوع مرتبط با شیمی‌درمانی کمک کند.
اگرچه زنجبیل یک ماده طبیعی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، اگر باردار هستید، قبل از مصرف مقادیر زیاد با پزشک خود صحبت کنید. همچنین به دلیل طبع بسیار گرم زنجبیل توصیه می‌شود زنان بارداری که نزدیک به زایمان هستند یا سقط‌جنین داشته‌اند از مصرف زنجبیل اجتناب کنند. مصرف زنجبیل برای افراد با سابقه خونریزی واژینال و اختلالات انعقادی نیز ممنوع است.
3. خواص زنجبیل برای لاغری مؤثر است.
بر اساس مطالعات انجام شده بر روی انسان‌ها و حیوانات، زنجبیل میتواند در کاهش وزن نقش داشته باشد. در یکی از تحقیقات انجام شده در سال 2019 مشخص شد که مکمل زنجبیل به‌طور قابل توجهی وزن بدن، نسبت دور کمر به باسن و نسبت باسن را در افراد دارای اضافه‌وزن یا چاقی کاهش می‌دهد. یک مطالعه در سال 2016 روی 80 زن چاق نیز نشان داد که زنجبیل همچنین میتواند منجر به کاهش شاخص توده بدنی (BMI) و سطح انسولین خون شود.
توانایی زنجبیل برای تأثیرگذاری بر کاهش وزن ممکن است به مکانیسم‌های خاصی ناشی از ترکیبات آن مانند پتانسیل آن برای کمک به افزایش تعداد کالری سوزانده شده در روز یا کاهش التهاب مرتبط باشد.
4. خواص زنجبیل به درمان آرتروز کمک می‌کند.
استئوآرتریت (OA) یا آرتروز یکی از مشکلات شایع ارتوپدی است که در آن مفاصل شروع به تخریب شدن می‌کنند و بعد از مدتی علائمی مانند درد مفاصل و سفتی را ایجاد می‌کند که میتواند بسیار آزاردهنده باشد.
5. خواص زنجبیل قند خون را کاهش داده و عوامل خطر بیماری قلبی را از بین میبرد.
اگرچه تحقیقات در این زمینه زیاد گسترده نیست ولی نشان داده شده است که زنجبیل میتواند خواص ضد دیابتی قوی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال در یک مطالعه در سال 2015 روی 41 شرکت کننده مبتلا به دیابت نوع دوم، 2 گرم پودر زنجبیل در روز، قند خون ناشتا را تا 12 درصد کاهش داد. همچنین به‌طور چشمگیری هموگلوبین A1c (HbA1c) را که یک نشانگر برای سطوح بالا و طولانی‌مدت قند خون است، بهبود بخشید. HbA1c طی یک دوره 12 هفته‌ای در افراد مصرف‌کننده زنجبیل حدود 10 درصد کاهش یافت.
همچنین کاهش 28 درصدی در نسبت آپولیپوپروتئین B/Apolipoprotein AI و کاهش 23 درصدی در مالون دی آلدئید (MDA) که محصول جانبی استرس اکسیداتیو است، وجود داشت. نسبت ApoB/ApoA-I بالا و سطوح بالای MDA هر دو از عوامل خطر اصلی انواع بیماری قلبی هستند. بااین‌حال، به خاطر داشته باشید که این نتایج تنها از چند تحقیق به دست آمده است و هنوز برای اثبات علمی این موارد به تحقیقات بیشتری نیاز است.
6.خواص زنجبیل به درمان سوءهاضمه مزمن کمک می‌کند.
سوءهاضمه مزمن معمولاً با علائمی مانند درد و ناراحتی‌های مکرر در قسمت بالایی معده مشخص می‌شود. اعتقاد بر این است که تأخیر در تخلیه معده عامل اصلی سوءهاضمه در بیماران مبتلا است. جالب اینجاست که زنجبیل تخلیه معده را تسریع می‌کند. در یک مطالعه کوچک در سال 2011، به افراد مبتلا به سوءهاضمه عملکردی که سوءهاضمه بدون علت شناخته شده است، کپسول زنجبیل داده شد. یک ساعت بعد نیز به همه شرکت کنندگان سوپ داده شد. حدود 3 الی 12 دقیقه طول کشید تا معده افرادی که زنجبیل خورده بودند تخلیه شود که اثراتی مانند داروهای مورد استفاده برای این بیماری را داشت.
7. خواص زنجبیل دردهای قاعدگی را کاهش می‌دهد.
دیسمنوره نوعی شرایط قاعدگی است که ممکن است هر زنی آن را تجربه کند و به دردهای شدید همراه با اسپاسم و گرفتگی در طول پریودی یا قبل از آن اشاره دارد. زنجبیل با توجه به طبع گرم، خاصیت ضدالتهابی و ترکیباتی که دارد میتواند به‌خوبی به کاهش دردها و گرفتگی‌های قاعدگی کمک کند.
8. خواص زنجبیل کلسترول خون را کاهش می‌دهد.
سطوح بالای کلسترول بد در خون یا همان LDL میتواند منجر به افزایش خطر بیماری‌های قلبی شود. رژیم غذایی شما نیز تأثیر زیادی بر سطح LDL می‌گذارد. در مطالعه‌ای در سال 2018 روی 60 فرد مبتلا به هیپرلیپیدمی مربوط به کلسترول بد بالا در خون، 30 نفری که روزانه 5 گرم پودر زنجبیل دریافت می‌کردند، شاهد کاهش 4/17 درصد از میزان کلسترول LDL در طول یک دوره 3 ماهه بودند. البته این افراد دوز بالایی را مصرف می‌کردند که در حالت عادی توصیه نمی‌شود ولی مصرف منظم مقدار کمی زنجبیل در روز نیز میتواند نتایج خوبی در کاهش کلسترول داشته باشد.
9. حاوی ماده‌ای است که میتواند به پیشگیری از سرطان کمک کند.
زنجبیل به‌عنوان یک درمان جایگزین برای انواع مختلفی از سرطان مورد مطالعه قرار گرفته است. جینجرول موجود در زنجبیل میتواند یک ماده ضد سرطانی باشد که به مقدار زیادی در زنجبیل خام یافت می‌شود.
در یک مطالعه 28 روزه بر روی افراد در معرض خطر طبیعی سرطان کولورکتال، 2 گرم عصاره زنجبیل در روز به‌طور قابل توجهی مولکول‌های سیگنالینگ پیش التهابی در روده بزرگ را کاهش داد. همچنین شواهدی وجود دارد، هرچند محدود، مبنی بر اینکه زنجبیل میتواند از شما در برابر سایر سرطان‌های دستگاه گوارش مانند سرطان پانکراس و سرطان کبد تا حدی محافظت نماید. از طرفی میتواند در برابر سرطان سینه و سرطان تخمدان نیز مؤثر باشد.
10. خواص زنجبیل عملکرد مغز را بهبود می‌دهد.
استرس اکسیداتیو و التهاب مزمن به‌طورکلی میتواند روند پیری را تسریع کند. درواقع این دو مورد از عوامل کلیدی بیماری آلزایمر و زوال شناختی مرتبط با سن هستند.
برخی از مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات زیست فعال موجود در زنجبیل می‌توانند پاسخ‌های التهابی را که در مغز رخ می‌دهد و منجر به مشکلات عصبی می‌شوند را مهار کنند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد زنجبیل میتواند به‌طور مستقیم به بهبود عملکرد مغز کمک کند.
11. خواص زنجبیل میتواند در مبارزه با عفونت‌ها مؤثر باشد.
ترکیبات موجود در زنجبیل خطر ابتلا به عفونت را کاهش می‌دهد. درواقع، عصاره زنجبیل میتواند از رشد انواع مختلف باکتری‌های عامل ایجاد عفونت جلوگیری کند. طبق یک مطالعه در سال 2008، این داروی گیاهی در برابر باکتری‌های دهان مرتبط با التهاب لثه و پریودنتیت بسیار مؤثر است که هر دو از بیماری‌های التهابی لثه به شمار می‌روند.
زنجبیل تازه این مزیت را دارد که از شما در برابر ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) که یکی از دلایل شایع عفونت‌های تنفسی است محافظت کند.
چطور می‌توان از فواید زنجبیل در رژیم غذایی بهره‌مند شد؟
اگر می‌خواهید زنجبیل را به رژیم غذایی خود اضافه کنید و از خواص آن برای سلامتی لذت ببرید می‌توانید از آن در تهیه انواع خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها استفاده نمایید. ازجمله کاربردهای این گیاه دارویی یا ادویه خوش عطروطعم عبارت‌اند از:
- مرغ با زنجبیل
- مرغ سیر-زنجبیل با گشنیز و نعنا
- مرغ تند پرتقال-زنجبیل
- مرغ لیمو زنجبیل
- چای زنجبیل تازه
- چای ریشه زنجبیل
- معجون دارای زنجبیل
- استفاده در انواع خورش‌ها و خوراک‌ها
- استفاده همراه با شیر گرم و عسل
دمنوش یا چای زنجبیل چیست؟
یکی از روش‌های دیگر استفاده از خواص زنجبیل برای سلامتی نوشیدن چای زنجبیل است. زنجبیل به‌طور سنتی در اشکال مختلف استفاده می‌شود، ازجمله:
- تازه
- ترشی
- پودر شده
- خشک‌شده
- آب‌نبات
- کپسول‌ها
- تنتور
- عصاره‌ها
- قرص‌ها
- چای
چای زنجبیل یکی از دمنوش‌های گرم و خوشمزه زمستانی است که با جوشاندن ریشه پوست‌کنده آن در آب یا شیر تهیه می‌شود. روغن‌ها و ترکیبات مسئول عطروطعم تند زنجبیل حدود 1 تا 4 درصد از ریشه زنجبیل را تشکیل می‌دهند. دو تا از این ترکیبات شامل جینجرول‌ها و شوگاول‌ها می‌باشند که جزء اصلی فعال زیستی زنجبیل در نظر گرفته می‌شوند. درواقع بیشترین فواید سلامتی و دارویی این گیاه به دلیل وجود همین دو ترکیب است.
فواید نوشیدن چای زنجبیل برای سلامتی
مانند خواص زنجبیل که بیشتر در پخت‌وپز استفاده می‌شود، چای زنجبیل نیز فواید زیادی برای سلامتی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
1. ممکن است بیماری مربوط به حرکت روده‌ها را تسکین می‌دهد.
چایی زنجبیل میتواند به آرام کردن علائم بیماری حرکت روده مانند سرگیجه، استفراغ و عرق سرد کمک کند. یک مطالعه در سال 1988 روی 80 دانشجوی نیروی دریایی که عادت به قایقرانی در دریاهای سنگین نداشتند، نشان داد که کسانی که 1 گرم پودر زنجبیل دریافت کرده بودند، کاهش استفراغ و تعریق سرد را گزارش کردند.
اگرچه محققان دقیقاً نمی‌دانند زنجبیل چگونه کار می‌کند، برخی پیشنهاد کرده‌اند که ترکیبات خاصی در زنجبیل، گیرنده‌های مغزی را که نقش کلیدی در مرکز استفراغ مغز دارد، مسدود می‌کنند. به‌هرحال اگر هرازگاهی حالت تهوع را تجربه می‌کنید، چای زنجبیل ممکن است درمان طبیعی خوبی برای امتحان باشد.
3. به مدیریت فشارخون و حمایت از سلامت قلب کمک می‌کند.
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف چای زنجبیل در دوزهای روزانه 2 تا 6 گرم میتواند به محافظت از بدن در برابر بیماری قلبی کمک کند؛ زیرا ترکیبات موجود در زنجبیل باعث موارد زیر می‌شود:
- کاهش فشارخون
- کمک به پیشگیری از حملات قلبی
- کمک به پیشگیری از ایجاد لخته در خون
- تسکین سوزش سر دل
- کاهش کلسترول
- بهبود گردش خون
4. به مدیریت وزن و سطح قند خون کمک می‌کند.
نتایج تحقیقات زیادی نشان می‌دهد که مصرف دمنوش زنجبیل اثرات مفیدی بر وزن و کنترل قند خون دارد؛ زیرا ترکیبات موجود در زنجبیل باعث شرایط زیر می‌شوند:
- افزایش ترموژنز به معنای تولید گرما توسط بدن شما که به سوزاندن چربی کمک می‌کند.
- افزایش تجزیه چربی‌ها برای تأمین انرژی
- جلوگیری از ذخیره چربی
- مهار جذب چربی
- کمک به کنترل اشتها
علاوه بر این، همان‌طورکه قبلاً نیز در خواص زنجبیل گفتیم چای زنجبیل نیز میتواند با کاهش سطح انسولین ناشتا، هموگلوبین A1C و تری گلیسیرید به بهبود کنترل قند خون در مبتلایان به دیابت نوع 2 و همچنین چاقی کمک کند. هموگلوبین A1C نشان‌دهنده سطح قند خون شما در 2 تا 3 ماه گذشته است.
5. درد و التهابات ایجاد شده را تسکین می‌دهد.
سالیان سال است که از زنجبیل در طب سنتی جهت درمان التهاب استفاده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در زنجبیل به نام جینجرول و شوگائول به کاهش تولید نشانگرهای پیش التهابی کمک می‌کند؛ مثلاً اگر چای زنجبیل را در ابتدای قاعدگی خود مصرف کنید، دردهای قاعدگی کمتری را تجربه خواهید کرد.
طرز تهیه چای زنجبیل در خانه
در اینجا یک دستورالعمل ساده برای تهیه چای زنجبیل را به شما آموزش خواهیم داد:
موارد مورد نیاز:
- 4 تا 6 برش نازک زنجبیل خام پوست‌کنده (برای چای زنجبیل قوی‌تر، برش‌های بیشتری اضافه کنید)
- 2 فنجان (473 میلی‌لیتر) آب
- آب نصف یک لیموترش
- عسل یا شیرین‌کننده دیگر (اختیاری)
طرز تهیه دمنوش زنجبیل
- ابتدا ریشه زنجبیل را بشویید و تمیز کنید. سپس زنجبیل را پوست گرفته و نازک برش دهید.
- یک قابلمه متوسط را با 2 فنجان آب پر کنید. برش‌های زنجبیل را در آب قرار دهید و بگذارید بجوشد، سپس 10 تا 20 دقیقه بجوشانید. برای چای تندتر کمی بیشتر بجوشانید.
- مواد را از روی حرارت بردارید. در صورت تمایل، آبلیمو و عسل را برای ایجاد طعمی بهتر به آن اضافه کنید و سپس مواد را از صافی رد کرده و میل نمایید.
برخی افراد نیز زنجبیل را همراه با چای سیاه دم می‌کنند که طعم بهتری به چای سیاه می‌دهد و آن را بسیار خوش عطروطعم خواهد کرد.
طرز تهیه دمنوش زنجبیل با شیر
شما می‌توانید دمنوش زنجبیل را با شیر به روش زیر درست کنید:
- برش‌های ریشه زنجبیل را در 1 فنجان (237 میلی‌لیتر) آب به مدت 10 دقیقه بجوشانید.
- مواد را از روی حرارت بردارید و 2 فنجان (473 میلی‌لیتر) شیر را به آن اضافه کنید.
- قابلمه را دوباره روی اجاق بگذارید و شیر و زنجبیل را به آرامی به مدت 5 دقیقه بجوشانید.
- سپس مواد را از صافی رد کرده و در لیوان‌های موردعلاقه خود سرو کنید.
آیا مصرف زنجبیل عوارض هم دارد؟
بعید است که نوشیدن چای زنجبیل یا خود آن در حد تعادل عوارض جانبی جدی ایجاد کند. زنجبیل به‌طورکلی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به‌عنوان یک ماده ایمن (GRAS) شناخته می‌شود، حتی برای کسانی که در دوران شیردهی قرار دارند. FDA می‌گوید مصرف روزانه 4 گرم زنجبیل بی‌خطر است.
معمولاً مقدار بی‌خطر توصیه شده از این گیاه معادل 1 قاشق چای‌خوری (5 میلی‌لیتر) عصاره زنجبیل تازه رنده شده، 2/1 قاشق چای‌خوری (2 میلی‌لیتر) عصاره مایع زنجبیل، 4 فنجان (946 میلی‌لیتر) چای زنجبیل، یا 2 قاشق چای‌خوری (10 میلی‌لیتر) شربت زنجبیل است. توجه داشته باشید که چای زنجبیل غلظت کمتری نسبت به اشکال دیگر زنجبیل دارد؛ بنابراین، درحالی‌که نوشیدن چای زنجبیل بیش‌ازاندازه میتواند عوارض جانبی مانند گلو درد یا ایجاد حساسیت‌های پوستی را داشته باشد، اگر فقط یک یا دو فنجان بنوشید، بعید است که آن‌ها را تجربه کنید.
ازجمله عوارض مصرف زنجبیل برای برخی افراد گاز، نفخ، حالت تهوع و سوزش سر دل یا رفلاکس، اسهال و درد شکم است که در صورت تجربه آن‌ها باید فوراً مصرف آن را قطع کنید. همچنین ازآنجایی‌که زنجبیل ممکن است فشارخون را کاهش دهد و ممکن است اثر رقیق‌کنندگی خون داشته باشد، افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون یا داروهای فشارخون استفاده می‌کنند باید قبل از مصرف زنجبیل با متخصص خود مشورت کنند.
سؤالات متداول در مورد نوشیدن چای زنجبیل
در اینجا چند سؤال متداول درباره نوشیدن دمنوش زنجبیل وجود دارد که اگر هنوز مطمئن نیستید که آن را امتحان کنید، میتواند شما را راهنمایی کند:
آیا نوشیدن هر روز چای زنجبیل بی‌خطر است؟
بله FDA زنجبیل را در حد تعادل بی‌خطر اعلام کرده است. FDA بیان می‌کند که شما می‌توانید با خیال راحت تا 4 گرم زنجبیل در روز مصرف کنید که بسیار بیشتر از مصرف یک فنجان چای زنجبیل است.
آیا نوشیدن چای زنجبیل قبل از خواب مشکلی ندارد؟
خیر، زیرا چای زنجبیل به‌عنوان یک دمنوش بدون کافئین در نظر گرفته می‌شود و برخلاف چای سیاه، چای سبز، اولانگ و سفید، از گیاه Camellia sinensis که منبع کافئین چای است، به دست نمی‌آید.
بهترین زمان برای نوشیدن دمنوش زنجبیل چه زمانی است؟
شما می‌توانید در هر زمانی از روز مانند اول صبح، درست قبل از خواب یا هر زمانی بین آن، از چای زنجبیل خود لذت ببرید.
خواص زنجبیل با بدن چه می‌کند؟
زنجبیل سرشار از ترکیباتی است که اثرات مفید متعددی برای سلامتی در سراسر بدن دارد. دارای اثرات بالقوه آنتی‌اکسیدانی، ضد دیابت، ضدالتهابی، ضد سرطانی، کاهش وزن و محافظت از مغز و قلب است.
سخن پایانی …
زنجبیل یک داروی گیاهی عالی با مصرف آسان، خوشمزه و کاملاً طبیعی برای ارتقای سلامتی است. علاوه بر اینکه زنجبیل فواید زیادی برای سلامتی به شما می‌دهد، تهیه آن در خانه نیز ساده و آسان است. هر زمان که میل به نوشیدن یک نوشیدنی گرم پرخاصیت را دارید، با یک فنجان چای زنجبیل می‌توانید به نتایج قابل توجهی دست پیدا کنید و از آن لذت ببرید.