فشار خون بالا چیست و بهترین روش های درمان آن کدام است؟
فشار خون بالا یکی از پرخطرترین بیماری‌هایی است که متأسفانه در اکثر افراد علامت خاصی از خود بروز نمی‌دهد. این عارضه، خود عامل بسیاری از بیماری‌های قلبی و سکته‌های ناگهانی مغزی و قلبی است. متأسفانه به دلیل اینکه پرفشاری خون در اکثر مواقع علامت خاصی ایجاد نمی‌کند، تقریباً نیمی از بزرگسالان مبتلا به فشار خون بالا متوجه این موضوع نیستند؛ بنابراین، چکاپ سالیانه توسط یک متخصص قلب یا فشار خون بسیار مهم است. تغییرات رژیم غذایی، ورزش و دارو می‌تواند به شما کمک کند فشار خون خود را در حد نرمال نگه دارید.
در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم اطلاعات کاملی را در مورد فشار خون بالا و اینکه برای فشار بالا چی خوبه به شما ارائه دهیم. پس تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا زمانی رخ می‌دهد که نیروی فشار خون به دیواره شریان شما به‌طور مداوم بیش‌ازحد نرمال یا طبیعی باشد. این فشار زیاد و مداوم، به‌مرورزمان به شریان‌های شما آسیب می‌رساند و می‌تواند منجر به عوارض جدی ازجمله حمله قلبی و سکته شود. به همین دلیل بسیاری از متخصصان قلب، به آن قاتل خاموش نیز میگویند. این در حالی است که اگر چکاپ‌های سالیانه، به شکل منظم انجام و این بیماری به‌موقع تشخیص داده شود، می‌توان به‌راحتی آن را کنترل نمود.
فشار خون (BP) به اندازه فشار یا نیروی فشار خون وارد شده به دیواره رگ‌های خونی گفته می‌شود. میزان BP شما دو عدد دارد که شامل اعداد سیستولیک به معنی عدد بالایی فشار خون و دیاستولیک یعنی عدد پایینی فشار خون است. فشار سیستولیک مربوط به زمانی است که قلب در حال فعالیت است ولی فشار دیاستولیک مربوط به زمان استراحت قلب است. از نظر واحد اندازه‌گیری نیز فشار خون را بر حسب میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌کنند.
چگونه بفهمم فشار خونم بالا است؟
چک کردن فشار خون از طریق دستگاه‌های اندازه‌گیری دقیق و توسط فردی که این کار را بخوبی آموزش دیده باشد، تنها راه برای اطلاع از بالا بودن آن است. شما می‌توانید این کار را با مراجعه به یک متخصص برای معاینه سالانه انجام دهید، حتی اگر احساس سلامتی کنید؛ زیرا معمولاً اگر فشار خون بالا داشته باشید، احساس بیماری نخواهید کرد و شاید هیچ علامتی نداشته باشد.
بنابراین، این معاینات بسیار مهم هستند و می‌توانند زندگی هر فرد را نجات دهند. اگر BP شما بالاتر از محدوده طبیعی باشد، پزشک شما تغییرات سبک زندگی و یا داروهایی مانند قرص فشار خون را برای کاهش و نرمال کردن فشار خون شما توصیه می‌کند.
لازم به ذکر است گاهی برخی شرایط ایجادکننده استرس مانند حضور در مطب پزشک، یک حادثه یا موارد این‌چنینی می‌توانند عامل فشار خون بالای موقتی باشند. به همین دلیل ممکن است پزشک یک دستگاه به شما بدهد و از شما بخواهد آن را به مدت مشخصی بپوشید تا میزان فشار خون شما را در زمان‌های مختلف اندازه‌گیری کرده و بتواند تشخیص دقیق‌تری ارائه نماید.
به چه فشاری، پرفشاری خون گفته می‌شود؟
اگرچه تعریف پرفشاری خون یا هایپرتنشن در مناطق مختلف می‌تواند تا حدی متفاوت باشد ولی عموماً به شکل زیر است:
- عدد بالایی (فشار خون سیستولیک) بیش از 130 میلی‌متر جیوه
- عدد پایین (فشار خون دیاستولیک) بیش از 80 میلی‌متر جیوه
علائم و نشانه‌های هایپرتنشن چیست؟
همان‌طورکه در ابتدا نیز گفتیم، معمولاً هایپرتنشن علامت خاصی ایجاد نمی‌کند؛ یعنی ممکن است سال‌ها فشار خون بالا داشته باشید ولی نسبت به آن آگاه نشوید و فکر کنید در سلامت کامل هستید. درواقع، سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است که 46 درصد از بزرگسالان مبتلا به هایپرتنشن نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند.
بااین‌حال، هنگامی‌که فشار خون شما بالاتر از 80/120 میلی‌متر جیوه باشد، ممکن است علائمی مانند سردرد، تپش قلب یا خونریزی بینی را تجربه کنید. وقتی این علائم ایجاد می‌شوند، فشار خون خطرناک است و باید سریعاً به اورژانس مراجعه کنید تا از مواردی مانند سکته جلوگیری شود.
انواع فشار خون بالای خطرناک کدام‌اند؟
پرفشاری خون به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:
- فشار خون اولیه که علل این نوعِ رایج فشار خون بالا شامل افزایش سن و عوامل مربوط به سبک زندگی مانند فعالیت بدنی پایین است.
- فشار خون ثانویه که علل این نوع پرفشاری خون بیشتر شرایط پزشکی مختلف یا استفاده از برخی داروهای خاص است.
توجه داشته باشید که فشار خون بالای اولیه و ثانویه ممکن است در برخی افراد به‌طور هم‌زمان وجود داشته باشد.
دلایل ایجاد پرفشاری خون
معمولاً فشار خون‌های اولیه علت خاصی ندارند و عوامل مختلفی در کنار هم می‌توانند آن را به وجود آورند. مهم‌ترین دلایل آن نیز عبارت‌اند از:
- الگوهای غذایی ناسالم (مانند رژیم غذایی سرشار از سدیم)
- عدم فعالیت بدنی
- مصرف زیاد نوشیدنی‌های حاوی الکل
فشار خون ثانویه حداقل یک علت مشخص دارد که متخصصان می‌توانند آن را شناسایی کنند. علل شایع فشار خون ثانویه عبارت‌اند از:
- مصرف برخی داروها، مانند سرکوب‌کننده‌های ایمنی، NSAID ها و داروهای ضدبارداری خوراکی به شکل قرص
- بیماری کلیوی
- آپنه انسدادی خواب
- آلدوسترونیسم اولیه (سندرم کان)
- مصرف تفریحی مواد مخدر (ازجمله آمفتامین‌ها و کوکائین)
- بیماری‌های عروق کلیوی (شرایطی هستند که بر جریان خون در شریان‌ها و وریدهای کلیه شما تأثیر می‌گذارند مانند تنگی شریان کلیوی)
- استفاده از هر نوع تنباکو (ازجمله سیگار کشیدن، استعمال دخانیات و استفاده از تنباکو بدون دود)
آیا بالا رفتن فشار خون می‌تواند ژنتیکی باشد؟
بله، محققان معتقدند ژن‌ها در فشار خون بالا نقش دارند. اگر یک یا چند نفر از اعضای خانواده نزدیک شما مانند پدر، مادر، خواهر یا برادر پرفشاری خون داشته باشند، خطر ابتلا به آن برای شما نیز افزایش می‌یابد. با این حال، در این شرایط نیز می‌توانید با داشتن یک سبک زندگی صحیح، از ابتلا به این بیماری جلوگیری نمایید.
عوامل خطر مربوط به هایپرتنشن
عوامل خطری که می‌توانند احتمال ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهند، شامل موارد زیر هستند:
- داشتن اعضای بیولوژیکی خانواده (نزدیکان) با پرفشاری خون، بیماری قلبی عروقی یا دیابت
- بالای 55 سال سن داشتن
- سیاه‌پوست بودن
- داشتن برخی شرایط پزشکی، ازجمله آپنه انسدادی خواب، بیماری تیروئید، بیماری مزمن کلیه و سندرم متابولیک ( سوخت و ساز در بدن)
- داشتن اضافه‌وزن یا چاقی
- ورزش نکردن کافی
- خوردن غذاهای سرشار از سدیم
- کشیدن سیگار یا استفاده از هر نوع محصولات دارای تنباکو
- نوشیدن بیش‌ازحد الکل
مهم‌ترین عوارض فشار خون بالا درمان نشده
درمان فشار خون بالا بسیار مهم است؛ زیرا در صورت عدم تشخیص به‌موقع و درمان مناسب ممکن است یک یا چند مورد از عوارض زیر ایجاد شود که بعضاً جبران‌ناپذیر هستند:
- بیماری عروق کرونر (CAD)
- سکته
- حمله قلبی
- بیماری شریان محیطی
- بیماری کلیوی و نارسایی کلیه
- عوارض دوران بارداری
- آسیب چشم
- زوال عقل عروقی
نحوه تشخیص فشار خون بالا جهت درمان آن
متخصصان، فشار خون بالا را با اندازه‌گیری آن با کاف بازو به کمک یک دستگاه اندازه‌گیری فشار دقیق تشخیص می‌دهند. اگر در دو یا چند قرار ملاقات پرفشاری خون داشته باشید، ممکن است پزشک به شما بگوید که پرفشاری خون دارید. سپس پزشک در مورد سابقه پزشکی و شیوه زندگی شما با شما صحبت خواهد کرد تا علل احتمالی را شناسایی کند و بهترین درمان فشار خون بالا را ارائه دهد.
بهترین روش تنظیم فشار خون
بسته به علت ایجاد پرفشاری خون مانند سبک زندگی، فعالیت یا شرایط پزشکی، روش‌های درمان فشار خون بالا متفاوت خواهد بود. بااین‌حال، توصیه می‌شود در صورت تمایل به انجام روش‌های درمان خانگی فشار خون بالا که معمولاً بر اساس قوانین طب سنتی است حتماً تحت نظر یک متخصص طب سنتی این کار را انجام دهید تا خطری شما را تهدید نکند.
به‌طورکلی نیز درمان پرفشاری خون شامل تغییر سبک زندگی و داروها می‌شود که سبک زندگی را می‌توان از روش‌های درمان خانگی فشار خون بالا و داروها را می‌توان از روش‌های درمان پزشکی دانست که بهتر است هر دو تحت نظر متخصص باشند.
داروهای مناسب برای درمان فشار خون بالا
اگرچه اینکه برای فشار بالا چی خوبه و چه نوع دارویی یا قرص فشار خون برای شرایط شما مناسب است باید توسط متخصص مشخص شود، چهار دسته از داروهای فشار خون در هنگام شروع درمان معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
- مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs)
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم
- دیورتیک‌ها (قرص‌های دارای مواد مایع)
آیا می‌توانم از بالا رفتن فشار خون جلوگیری کنم؟
خوشبختانه، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری یا کاهش خطر ابتلا به پرفشاری خون انجام دهید که عبارت‌اند از:
- از یک برنامه غذایی سالم پیروی کنید.
- میزان سدیم در رژیم غذایی خود را کاهش دهید.
- وزن مناسبی داشته باشید.
- خود را فعال نگه دارید.
- الکل را در حد اعتدال بنوشید.
چه زمانی باید برای فشار خون بالا به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر علائم ناگهانی بحران فشار خون یعنی یک یا چند مورد از موارد زیر را دارید سریعاً با 115 تماس بگیرید تا دستورالعمل‌های لازم به شما داده شود و در صورت نیاز به بیمارستان منتقل شوید:
- تنگی نفس
- سردرد
- درد قفسه سینه
- تاری دید
- تپش قلب
- اضطراب و سرگیجه یا سرگیجه به‌تنهایی
- خونریزی بینی
- استفراغ
سخن پایانی …
همان‌طورکه ملاحظه کردید، فشار خون بالا با دو عدد فشار سیستولیک و فشار دیاستولیک اندازه‌گیری می‌شود. طبق گزارشات ارائه شده، اگر پرفشاری خون دیر تشخیص داده شود، می‌تواند عواقب ناگواری مانند سکته قلبی و مغزی ایجاد کند و زندگی بیمار را به خطر بیندازد. از طرفی در بسیاری از بیماران مبتلا به هایپرتنشن متأسفانه علائم خاصی بروز نمی‌کند. بنابراین بسیار مهم است که حتی درصورتی‌که احساس سلامت کامل دارید، سالیانه یک مرتبه چکاپ کامل انجام دهید و نسبت به عدم وجود فشار خون خارج از حد نرمال مطمئن شوید. لازم به ذکر است اگرچه فشار خون بالا خطرناک است ولی در صورت تشخیص به هنگام، می‌توان به‌راحتی آن را کنترل کرد.