تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی چیست و چگونه درمان می شود؟
تبخال تناسلی یکی از بیماری‌های شایع ناحیه تناسلی است که ممکن است برای شما هم رخ داده باشد. اگرچه این تب‌خال‌ها معمولاً خودشان بهبود پیدا می‌کنند، اما گاهی به دلیل سوزش، تورم و خونریزی که ایجاد می‌کنند می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند و در این شرایط نیاز به درمان خواهند داشت.
در این مقاله از سفیر زیبایی می‌خواهیم به‌طور کامل مهم‌ترین نکات در مورد تبخال تناسلی و درمان تب خال تناسلی را برایتان توضیح دهیم. پس تا پایان ما را در این مطلب همراهی کنید.
تبخال تناسلی چیست؟
هرپس سیمپلکس نوعی ویروس است که باعث بیماری تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی می‌شود. دو نوع تبخال وجود دارد. یکی HSV-1 که بیشتر بر روی دهان و صورت تأثیر می‌گذارد و دیگری HSV-2 است که بیشتر بر ناحیه تناسلی تأثیر می‌گذارد. هنگامی‌که فردی برای اولین به تبخال مبتلا می‌شود، متأسفانه باید بگوییم امکان اینکه بارها در طول زندگی‌اش این بیماری را تجربه کند وجود دارد و حتی می‌توان گفت یک بیماری مادام‌العمر است.
علائم معمولاً شامل زخم‌ها و التهاباتی است که تا 10 روز بهبودی طبیعی آن طول می‌کشد. برخی از افراد مبتلا به این ویروس نیز هیچ علائمی از تبخال را تجربه نمی‌کنند؛ اما در برخی افراد به‌قدری علائم ظاهری و آزاردهنده زیاد است که مجبور هستند از درمان‌های ضدویروسی تحت نظر پزشک استفاده کنند.
هرپس سیمپلکس چیست؟
هرپس سیمپلکس که نوعی از آن عامل اصلی تبخال تناسلی است درواقع ویروسی می‌باشد که باعث عفونت‌های پوستی می‌شود. این عفونت در طول عمر شما در بدنتان باقی می‌ماند و هر بار که تحریک شود می‌تواند باعث ایجاد زخم‌ها و تاول‌های دردناک یا خارش‌دار شود که می‌آیند و می‌روند و بسته به نوع ویروس هرپس تحریک‌شده، مکان تبخال مشخص می‌شود. ویروس هرپس سیمپلکس معمولاً مشکلات شدید و حادی ایجاد نمی‌کند و با کمی مراقبت خیلی زود برطرف می‌شود؛
اما در نوزادان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند حتی یک تبخال ساده می‌تواند خطرناک باشد. علاوه بر مواردی که در مورد انواع تبخال در قسمت قبل گفتیم گاهی اوقات عفونت تبخال می‌تواند سایر قسمت‌های بدن شما مانند چشم‌ها یا سایر قسمت‌های پوست را نیز تحت تأثیر قرار دهد. اگر این بیماری چشم‌ها را تحت تأثیر قرار داد بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا مشکلی برای چشمان شما ایجاد نشود.
تفاوت بین HSV-1 و HSV-2 چیست؟
HSV-1 معمولاً از طریق تماس با ویروس در بزاق یا پوست پخش می‌شود و بیشتر دهان و صورت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درحالی‌که HSV-2 اغلب از طریق تماس جنسی انتقال پیدا می‌کند و معمولاً اندام تناسلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بااین‌حال طبق تحقیقات انجام شده در این زمینه هر یک از انواع HSV می‌تواند در هر ناحیه‌ای از پوست که در تماس با ویروس باشد ظاهر گردد.
احتمال ابتلا به تبخال تناسلی در چه افرادی بیشتر است؟
افراد در هر سنی می‌توانند به ویروس هرپس سیمپلکس مبتلا شوند. بااین‌حال عوامل خطر آن که احتمال بروز این بیماری را بیشتر می‌کند، عبارت‌اند از:
- زنان بیشتر از مردان دچار تبخال تناسلی می‌شوند.
- داشتن چندین شریک جنسی
- شروع رابطه جنسی از سنین پایین.
- داشتن سابقه هرگونه عفونت مقاربتی (STI)
- سیستم ایمنی ضعیف
- عدم استفاده از محافظ‌های مناسب برای رابطه مانند کاندوم
هرپس تناسلی چقدر شایع است؟
هرپس سیمپلکس نوعی ویروس است که در سراسر جهان شیوع دارد. حدود 2 نفر از هر 3 نفر در سراسر جهان تا سن 50 سالگی به HSV-1 مبتلا می‌شوند. همچنین حدود 15٪ از افراد 15 تا 49 ساله به HSV-2 مبتلا می‌شوند.
تبخال تناسلی چگونه گسترش می‌یابد؟
تبخال از طریق تماس نزدیک با فردی که مبتلا به این عفونت است گسترش می‌یابد. این ویروس در پوست و بزاق یافت می‌شود. اگر به هرپس تناسلی مبتلا هستید، به‌احتمال‌زیاد در صورت داشتن زخم، ویروس را به فرد دیگری که با او رابطه جنسی دارید نیز منتقل خواهید کرد؛ اما حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشید ولی این ویروس در بدن شما باشد بازهم می‌توانید شخص دیگری را آلوده کنید.
به‌طورکلی افراد ممکن است از طریق روش‌های زیر به HSV-1 یا تب خال دهانی مبتلا شوند:
- بوسیدن فرد آلوده
- لمس کردن پوست فرد آلوده در نزدیکی دهان
- اشتراک ظروف غذا، بالم لب یا تیغ با فرد آلوده
- همچنین اگر از کسی که تبخال دارد رابطه دهانی دریافت می‌کنید، ممکن است عفونت تبخال را به اندام تناسلی شما منتقل کند.
همچنین افراد ممکن است از طریق روش‌های زیر به HSV-2 یا تب خال تناسلی مبتلا شوند:
- هر نوع مقاربتی شامل مقاربت مقعدی، واژینال و …
- رابطه جنسی دهانی با کسی که آلوده است.
- تماس پوست به پوست حتی بدون انزال
- لمس زخم‌های باز، ازجمله در هنگام شیردهی
- زایمان طبیعی توسط مادر بارداری که عفونت فعال دارد.
خوشبختانه این بیماری به‌قدری مسری نیست که از وسایل مختلف مانند توالت انتقال پیدا کند. البته باید توجه داشت استفاده از لوازم شخصی فرد آلوده مانند ظروف، امکان انتقال وجود دارد.
علائم تبخال تناسلی چیست؟
بسیاری از افراد مبتلا به این عفونت هرگز علائم تبخال را در طول عمر خود تجربه نمی‌کنند. همچنین در افراد مبتلا، بسته به اینکه برای اولین بار باشد که به آن مبتلا می‌شود یا چندمین بار، علائم می‌تواند متفاوت باشد. به‌عنوان‌مثال علائم در بار اول شدیدتر از دفعات بعدی است.
هم‌ترین علائمی که ممکن است شما به‌عنوان تبخال تناسلی تجربه کنید، عبارت‌اند از:
- زخم‌های سرد در اطراف لب، دهان یا زبان که ممکن است پوسته‌پوسته یا شبیه تاول‌های پر از مایع به نظر برسند.
- زخم در ناحیه تناسلی یا اطراف مقعد
- احساس گزگز، خارش یا سوزش در ناحیه تبخال
- تب، غدد لنفاوی متورم یا درد عضلانی
- درد هنگام ادرار کردن
بهبود زخم‌های ناشی از انواع تبخال چقدر طول می‌کشد؟
اگر به HSV-1 که معمولاً به‌عنوان تبخال دهانی نیز شناخته می‌شود، آلوده شده باشید، ممکن است در روزهای قبل از ظهور تبخال، متوجه گزگز یا سوزش در اطراف دهان خود شوید. این تاول‌ها به‌مرور باز می‌شوند و قبل از تشکیل پوسته جدید مایع ترشح می‌کنند. معمولاً این زخم‌ها هفت تا 10 روز طول می‌کشد تا بهبود یابند.
اگر به HSV-2 یا تبخال تناسلی آلوده شدید، اولین شیوع ممکن است بین دو تا چهار هفته طول بکشد تا بهبود پیدا کند ولی دفعات بعدی معمولاً بین سه تا هفت روز طول می‌کشد تا درمان تب خال تناسلی به‌صورت خودبه‌خود صورت پذیرد.
چه چیزی باعث شیوع تبخال دهانی یا تناسلی می‌شود؟
هنگامی‌که دچار ویروس تبخال شوید، این ویروس برای همیشه به‌صورت آماده‌باش در سلول‌های عصبی شما باقی می‌ماند، حتی اگر هرگز علائمی نداشته باشید و معمولاً اگر تحریکی مانند استرس، ترس، تب زیاد و … صورت نگیرد غیرفعال است؛ اما هر محرکی می‌تواند این ویروس را فعال کند. محرک‌های شایع انواع تبخال نیز عبارت‌اند از:
- تب یا بیماری
- دوره‌های قاعدگی
- قرارگیری بیش‌ازحد در معرض نور خورشید
- استرس زیاد
هرپس تناسلی یا دهانی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تب خال تناسلی معمولاً از علائم آن شناخته می‌شود. اگر فکر می‌کنید به این ویروس مبتلا هستید و بعد از ده روز هنوز هیچ بهبودی حاصل نشده است شما باید به دکتر متخصص مربوطه یعنی دکتر زنان برای خانم‌ها و دکتر اورولوژی برای آقایان مراجعه نمایید.
ممکن است پزشک این ویروس را بر اساس ظاهر زخم‌ها تشخیص دهد. همچنین ممکن است نمونه‌ای از زخم را بگیرد و برای تجزیه‌وتحلیل آزمایشگاهی و تأیید وجود ویروس هرپس آن را به آزمایشگاه ارسال کند.
معمولاً این ویروس در صورت فعال بودن در آزمایش خون تشخیص داده نمی‌شود؛ اما به پزشک شما اطلاع می‌دهد که آیا در گذشته در معرض ویروس تبخال قرار گرفته‌اید یا خیر؟
درمان تب خال تناسلی چگونه انجام می‌شود؟
برخی از افراد مبتلا به این ویروس یا اصلاً تبخال را تجربه نمی‌کنند یا در هنگام بروز تبخال نیز علائم کمی را دارند و خیلی زود بهبود پیدا می‌کنند. به همین دلیل ترجیح می‌دهند درمان تب خال تناسلی را انجام ندهند؛ اما بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند از داروهایی استفاده کنند که شیوع بیماری را کوتاه می‌کند و علائم را کاهش می‌دهد.
در طول شیوع، ممکن است از یک پماد یا کرم ضدویروسی برای کمک به کاهش علائم و کمک به برطرف شدن سریع‌تر آن‌ها طبق نظر پزشک یا به‌صورت بدون نسخه استفاده شود، اما این پمادها معمولاً فقط در صورتی کار می‌کنند که بلافاصله پس از شروع شیوع علائم آن را شروع کنید. بسیاری از افراد مبتلا به HSV-2 از داروهای خوراکی روزانه برای جلوگیری از شیوع بیماری استفاده می‌کنند. بهتر است برای درمان تب خال تناسلی از پمادهای موضعی بدون نسخه قبل از مشورت با پزشک متخصص زنان استفاده نکنید تا با توجه به حساسیت ناحیه تناسلی مشکلی برایتان ایجاد نشود.
ازجمله داروهایی که برای درمان تب خال تناسلی یا دهانی در شرایط مختلف استفاده می‌شود، عبارت‌اند از:
- آسیکلوویر
- فامسیکلوویر
- والاسیکلوویر
آیا امکان درمان خانگی تب خال تناسلی وجود دارد؟
اجتناب از محرک‌های شناخته شده، مانند هر نوع بیماری به‌خصوص بیماری‌های همراه با تب و عفونت مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، کرونا و … یا مدیریت استرس با انجام کارهای مختلف مانند ورزش، غذای سالم، مطالعه، گوش دادن به موسیقی، تماشای فیلم می‌تواند به کاهش تعداد دفعات شیوع تبخال به‌عنوان درمان خانگی تب خال تناسلی کمک کند. سایر روش‌هایی که می‌توانید به‌عنوان درمان خانگی تب خال تناسلی از آن‌ها استفاده کنید، عبارت‌اند از:
- کیسه یخ را به روی ناحیه تبخال تناسلی خود بمالید. کیسه یخ را در یک پارچه مناسب بپیچید یا آن را روی لباس‌زیر خود بر روی ناحیه دارای آسیب بمالید تا منجر به آسیب پوست ناحیه نشود.
- اندام تناسلی خود را تا زمان بهبودی کاملاً خشک نگه دارید. هر چند برای کاهش عفونت‌های مختلف بهتر است همیشه به این نکته توجه داشته باشید. زخم‌های مرطوب مدت بیشتری طول می‌کشد تا بهبود یابند.
- از زیرشلواری‌های نخی یا الیاف غیر مصنوعی استفاده کنید و از پوشیدن لباس‌های تنگ حداقل تا زمان بهبودی تبخال تناسلی خودداری کنید.
- در یک حمام گرم ناحیه موردنظر را خیس کنید تا علائم آن بهبود پیدا کنند.
- برای تسکین درد از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) نیز می‌توانید استفاده کنید.
- لیدوکائین 1٪ یا 2٪ موضعی ممکن است به‌عنوان یک مسکن موضعی برایتان مناسب باشد که بهتر است قبل از استفاده با پزشک در مورد آن مشورت کنید.
عوارض تبخال تناسلی (HSV-2) درمان نشده چیست؟
افرادی که دچار زخم‌های باز ناشی از تبخال تناسلی می‌شوند در مقایسه با افراد بدون تبخال دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به بیماری خطرناک HIV هستند. به همین دلیل حتماً باید در طول مقاربت از ابزار محافظتی مانند کاندوم استفاده کنید.
چگونه می‌توانم خطر ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس را کاهش دهم؟
شما می‌توانید با انجام برخی اقدامات ساده تا حدی از شیوع علائم این ویروس جلوگیری کنید.
راهکارهای پیشگیری از HSV-1 یا تبخال دهانی
شما می‌توانید با اجتناب از تماس فیزیکی با فردی که تبخال دهانی دارد، خطر ابتلا به HSV-1 را با درصد بالایی کاهش دهید. همچنین اگر فردی عفونت HSV-1 فعال دارد، نباید کارهای زیر انجام شود:
- بوسیدن
- رابطه جنسی دهانی
- ظروف مشترک، فنجان، بالم لب یا سایر محصولات مراقبت شخصی
- دست زدن به پوست نزدیک دهانشان
راهکارهای پیشگیری از HSV-2 یا تبخال تناسلی
اگر از نظر جنسی فعال هستید، می‌توانید برخی از این اقدامات را برای محافظت از خود و دیگران در برابر ویروس تبخال و سایر بیماری‌های مقاربتی انجام دهید:
- تنها یک شریک جنسی داشته باشید.
- برای تشخیص عفونت‌های مقاربتی قبل از داشتن رابطه با فرد موردنظر هر دو نفر باید آزمایش دهید و در صورت وجود عفونت ابتدا درمان را به‌طور کامل انجام دهید.
- اگر تبخال تناسلی دارید قبل از داشتن رابطه به شریک جنسی خود بگویید.
- در طول رابطه جنسی از کاندوم استفاده نمایید.
- اگر علائم این ویروس در شما ظاهر شده است یا در کنار فردی با علائم تبخال هستید، مرتباً دستان خود را با آب و صابون بشویید.
اگر شریک جنسی شما تبخال تناسلی دارد، این اقدامات می‌تواند خطر ابتلا به این ویروس را کاهش دهد:
- هنگامی‌که یکی از شرکای جنسی علائم فعال داشته باشند نباید رابطه جنسی برقرار شود. کاندوم ممکن است تمام زخم‌ها را پوشش ندهد، بنابراین احتما دارد همچنان به ویروس مبتلا شوید.
- مطمئن شوید که همسرتان داروهای ضدویروسی را طبق دستور مصرف می‌کند.
- تا زمانی که دلمه تشکیل شده از ضایعات موجود است، برای داشتن رابطه جنسی صبر کنید.
چطور با تبخال تناسلی کنار بیاییم؟
بسیاری از افراد وقتی که متوجه می‌شوند تبخال دارند، احساس افسردگی می‌کنند زیرا می‌دانند که تا پایان عمر برای همیشه این ویروس را دارند و ممکن است آن را به دیگران هم بدهند. اگر شما هم ازاین‌دست افراد هستید باید بدانید که تنها نیستید و تبخال یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی، در سراسر جهان است. همچنین اگر به این ویروس دچار شده‌اید، ما توصیه‌های زیر را برایتان داریم تا کنار آمدن با آن راحت‌تر باشد:
- هر چه می‌توانید در مورد تبخال تناسلی بیاموزید. اطلاعات بیشتر به شما کمک می‌کند بیماری خود را بهتر مدیریت کنید و احساس بهتری نسبت به خودتان داشته باشید.
- در مورد بیماری خود با یک متخصص صحبت کنید.
- در مورد بیماری خود به همسرتان بگویید. برخی از زوج‌ها که فقط با یکدیگر رابطه جنسی دارند، ممکن است ترجیح دهند از کاندوم استفاده نکنند، حتی اگر یکی از زوجین تبخال داشته باشد. ازآنجایی‌که شرایط هر فرد متفاوت است، باید از پزشک خود بپرسید که آیا این گزینه برای شما در رابطه مناسب است یا خیر؟
- افراد مبتلا به تبخال هنوز هم می‌توانند نوزادان سالمی به دنیا بیاورند و نباید از این بابت نگران باشید. اگر تبخال دارید و قصد دارید بچه‌دار شوید، بیماری خود را با متخصص زنان در میان بگذارید.
- اگر تبخال دارید، باید از نظر HIV (ایدز) و سایر بیماری‌های مقاربتی (مانند سیفلیس، سوزاک و کلامیدیا) نیز معاینه شوید.
در چه صورت مراجعه به پزشک برای تبخال تناسلی ضروری است؟
اگر علائم زیر را در هنگام شیوع نشانه‌های تبخال تجربه کردید، ضروری است که توسط یک متخصص معاینه شوید:
- تحریک یا خارش ناحیه تناسلی
- تاول‌های تناسلی یا مقعدی
- مقاربت دردناک (دیسپارونی)
- ادرار دردناک (دیسوریا)
- ترشحات غیر طبیعی و بد بدو آلت تناسلی یا واژن
- قرمزی، درد یا تورم واژن یا آلت تناسلی
تبخال تناسلی چگونه بر بارداری تأثیر می‌گذارد؟
ویروس هرپس سیمپلکس بر توانایی باروری شما تأثیر خاصی نمی‌گذارد. زنان باردار مبتلا به HSV-2 یا تبخال تناسلی باید از هفته 36 بارداری طبق تجویز متخصص داروی ضدویروسی روزانه را شروع کنند تا از شیوع بیماری در حین زایمان طبیعی جلوگیری شود. اگر در زمان زایمان همچنان تبخال یا عفونت فعال داشته باشید، ممکن است ویروس تبخال را به کودک خود منتقل کنید. تبخال نوزادی (در بدو تولد) نوزاد را در معرض خطر نابینایی، آسیب مغزی، عفونت‌های پوستی و مرگ قرار می‌دهد. در این شرایط انجام سزارین برای کاهش این خطر ایمن‌تر خواهد بود و ریسک ابتلا به این عفونت را برای نوزاد کاهش می‌دهد.
تبخال نوزادی چیست؟
تبخال نوزادی می‌تواند یک عفونت بسیار جدی و خطرناک باشد. نوزادان معمولاً ویروس را از مادر مبتلای خود در طول زایمان طبیعی دریافت می‌کنند حتی اگر مادر ضایعات فعال نداشته باشد. همچنین اگر یک فرد بزرگسال مبتلا به تبخال فعال نوزاد را ببوسد، ممکن است HSV-1 را به او منتقل کند. در صورت وجود ضایعات در ناحیه سینه مادر، نوزادان شیرخوار همچنین می‌توانند HSV-1 را هنگام شیر خوردن دریافت کنند؛ اما نوزادان نمی‌توانند تبخال را از شیر مادر دریافت کنند، بنابراین پمپاژ و تغذیه بی‌خطر است.
هرپس سیمپلکس می‌تواند برای نوزادان کوچک‌تر یا به عبارتی تازه متولدشده خطرناک‌تر باشد زیرا آن‌ها سیستم ایمنی کاملاً توسعه‌یافته‌ای ندارند؛ اما اکثر نوزادان مبتلا به تبخال نوزادی می‌توانند با درمان به‌موقع به‌طور کامل بهبود یابند.
شایان‌ذکر است اگر عفونت به اندام‌های نوزاد سرایت کند، خطرات تبخال نوزادی بسیار بیشتر است؛ بنابراین اگر باردار هستید و تبخال تناسلی یا دهانی دارید، حتماً با متخصص خود در مورد چگونگی کاهش خطر انتقال عفونت به کودک خود صحبت کنید.
آیا هرپس سیمپلکس رابطه‌ای با هرپس زوستر (زونا) دارد؟
هرپس سیمپلکس و ویروس واریسلا زوستر (VZV) با هم مرتبط هستند، اما یکسان نیستند. VZV باعث آبله‌مرغان و زونا می‌شود؛ مانند HSV-1 و HSV-2، زونا نیز می‌تواند باعث ایجاد بثورات دردناک و تاول‌دار شود. بثورات زونا معمولاً در پشت، پهلو، شکم، گردن و صورت ظاهر می‌شود. اغلب فقط بر روی نیمی از بدن شما ظاهر شده و از الگوی اعصاب شما پیروی می‌کند. اگر بثورات جدیدی دارید و مشکوک به زونا هستید، حتماً در اسرع وقت به یک متخصص پوست مراجعه کنید.
سخن پایانی …
تبخال تناسلی توسط ویروسی به نام هرپس ایجاد می‌شود. متأسفانه از زمانی که این ویروس وارد بدن شود تا آخر عمر باقی می‌ماند. اگرچه در صورت عدم وجود محرک‌هایی مانند استرس، علائمی از آن ایجاد نمی‌شود و غیرفعال است. تب‌خال‌ها معمولاً خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کنند و تنها فرد باید مراقب باشد در زمان شیوع علائم مراقبت‌هایی را برای جلوگیری از انتقال آن داشته باشد. هرچند بدون شیوع علائم نیز امکان انتقال وجود دارد. به‌خصوص مادران باردار باید برای جلوگیری از آن به نوزاد به دلیل خطر زیادی که برای فرزند دارد، مراقبت‌های لازم را انجام دهند و در صورت نیاز از طریق سزارین فرزند را به دنیا بیاورند.