آروماتراپی چیست + مزایا و معایب
آروماتراپی چیست سؤالی است که ممکن است برای شما نیز پیش آمده باشد! آروماتراپی نوعی درمان طبیعی است که با کمک رایحه یا اسانس مواد طبیعی در طب سنتی انجام می‌شود و می‌تواند به‌عنوان یک درمان مکمل یا جایگزین برای بسیاری از بیماری‌ها بخصوص بیماری‌های روحی مورد استفاده قرار بگیرد.
در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم به شما بگوییم آروماتراپی چیست و چطور می‌تواند به شما کمک کند. پس در ادامه با ما همراه باشید.
آروماتراپی چیست ؟
در پاسخ به سؤال آروماتراپی چیست باید بگوییم آروماتراپی یا رایحه‌درمانی یا اسانس درمانی به طیف وسیعی از درمان‌های سنتی، جایگزین یا مکمل گفته می‌شود که از اسانس‌ها و سایر ترکیبات گیاهی معطر برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌کند.
حدود 6000 سال است که از اسانس‌های طبیعی مختلف برای بهبود سلامت و خلق‌وخو استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، تعداد زیادی از اسانس‌های طبیعی دارای خواص ضدمیکروبی هستند و برخی دیگر می‌توانند ضدویروس، ضد قارچ، آنتی‌اکسیدان و حشره‌کش باشند و یا خواص دیگری داشته باشند. از مهم‌ترین خواص کاربردی آروماتراپی می‌توان به استفاده در انواع ماساژ، استنشاق و کاربردهای موضعی اشاره کرد.
نکته قابل‌توجه در مورد آروماتراپی چیست این است که حتی محصولات طبیعی می‌توانند برخی مواد شیمیایی داشته باشند که اگر به‌طور نادرست و در مواقع نامناسب استفاده شوند، می‌تواند منجر به خطر و مسمومیت شود. به همین دلیل بهتر است آروماتراپی تحت نظر یک متخصص کار بلد در این زمینه انجام شود.
آروماتراپی چگونه انجام می‌شود؟
به‌طورکلی آروماتراپی به‌طور موضعی یا استنشاقی انجام می‌شود. در روش استنشاقی روغن‌ها با استفاده از ظرف پخش‌کننده بو یا دیفیوزر، اسپری یا قطرات روغن در هوا تبخیر می‌شوند یا مثلاً افراد در حمام بخار تنفس می‌کنند.
روغن‌های آروماتراپی علاوه بر ایجاد یک بوی مطبوع، می‌توانند خواصی مانند ضدعفونی کردن دستگاه تنفسی، کاهش احتقان و فواید روانی بسیار خوبی را به همراه داشته باشند.
استنشاق روغن‌های ضروری همچنین می‌تواند سیستم بویایی فرد را تحریک کند. به این صورت که مولکول‌هایی که وارد بینی یا دهان می‌شوند، سپس به ریه‌ها و از آنجا به سایر قسمت‌های بدن می‌رسند.
زمانی که این مولکول‌ها به مغز برسند می‌توانند بر سیستم لیمبیک تأثیر بگذارند که با بهبود احساسات، ضربان قلب، فشار خون، تنفس، حافظه، استرس و تعادل هورمونی در ارتباط است. به‌این‌ترتیب، اسانس‌ها می‌توانند تأثیری بسیار خوب بر سلامت بدن داشته باشند.
روش دیگر استفاده از آروماتراپی، کاربرد موضعی آن است. روغن‌هایی که برای این کار استفاده می‌شوند را می‌توان به‌صورت موضعی در محصولات مراقبت از پوست و یا در هنگام حمام و ماساژ به‌صورت ترکیبی استفاده کرد که از طریق پوست جذب خواهند شد. استفاده از این روغن‌ها در ماساژ منجر به بهبود گردش خون در زیر پوست شده و جذب مواد مفید برای پوست را افزایش می‌دهد.
توجه داشته باشید بسیاری از روغن‌هایی که در آروماتراپی استفاده می‌شوند، از روغن‌های سنگین و ضروری هستند که نباید به تنهایی و مستقیم بر روی پوست استفاده شوند، بلکه باید ابتدا با نسبت مناسبی با روغن‌های حامل مانند نارگیل، زیتون، روغن بادام شیرین و … رقیق شوند و بعد مورد استفاده قرار بگیرند تا خطری برای شما ایجاد نکنند.
تست آلرژی قبل از انجام آروماتراپی چیست ؟
با توجه به اینکه برای آروماتراپی از روغن‌ها و اسانس‌های طبیعی استفاده می‌شود، ممکن است پوست شما در صورت اولین استفاده، به برخی از آنها حساسیت داشته باشد؛ بنابراین بسیار مهم است قبل از شروع استفاده از هر ماده جدید برای بهبود سلامتی و پوست، حتماً تست آلرژی را انجام دهید.
برای انجام تست آلرژی اسانس موردنظر را با دو برابر غلظتی که قصد استفاده از آن را به‌صورت روزانه دارید در روغن حامل رقیق کنید. سپس این ترکیب را به قسمت کوچکی از پوست مانند ساعد داخلی بزنید. اگر بعد از 24 الی 48 ساعت علائمی از آلرژی مانند خارش، سوزش، قرمزی و … مشخص نشد، استفاده از آن برای آروماتراپی برای شما بی‌خطر است.
نکته قابل‌توجه دیگر این است که برخی افراد ممکن است در تست آلرژی مشکلی نداشته باشند ولی بعد از چند بار استفاده از برخی روغن‌های ضروری، متوجه واکنش‌های آلرژی شوند. هر زمان که این اتفاق افتاد، فرد باید بلافاصله استفاده موضعی و استنشاق روغن یا اسانس ضروری را متوقف کند.
میزان رقیق کردن مناسب روغن‌ها برای آروماتراپی چیست ؟
برای رسیدن به رقت 0.5 تا 1 درصد که معمولاً برای آروماتراپی مناسب است، از 3 تا 6 قطره اسانس روغن ضروری مانند اسطوخدوس در هر اونس (28 گرم) روغن حامل استفاده کنید. برای رقیق کردن روغن به اندازه 5 درصد، باید 30 قطره را به یک اونس روغن حامل مانند روغن زیتون اضافه کنید.
معمولاً حداکثر غلظت 5 درصد روغن‌های ضروری برای بزرگ‌سالان بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود. یادتان باشد روغن‌های ضروری مورد استفاده در آروماتراپی نباید وارد چشم شوند یا بلعیده شوند؛ زیرا مصرف خوراکی آنها می‌تواند به کبد و کلیه‌ها آسیب بزند.
مزایای آروماتراپی چیست ؟
رایحه‌درمانی یا آروماتراپی یک درمان مکمل سنتی است. این روش نمی‌تواند یک درمان قطعی برای برخی از بیماری‌ها ارائه دهد ولی می‌تواند به درمان‌های موجود کمک کند تا فرد زودتر سلامتی خود را به دست آورد. به‌عنوان‌مثال، اگرچه حمام بخار اکالیپتوس یک درمان قطعی نیست ولی ممکن است علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا را تسکین دهد. همچنین مشخص شده است که آروماتراپی می‌تواند موارد زیر را بهبود دهد:
- حالت تهوع
- بدن‌درد
- اضطراب، بی‌قراری، استرس و افسردگی
- خستگی و بی‌خوابی
- دردهای عضلانی
- سردرد
- مشکلات گردش خون
- مشکلات قاعدگی
- مشکلات یائسگی
- آلوپسی یا ریزش مو
برخی از انواع پسوریازیس نیز که نوعی بیماری مزمن پوستی است ممکن است با رایحه‌درمانی تسکین یابد، اما مهم است که یک متخصص این توصیه را انجام دهد و نباید برای درمان این بیماری، خودسرانه کاری انجام دهید.
هرکدام از اسانس‌ها در آروماتراپی چه فایده‌ای دارند؟
هرکدام از اسانس‌ها یا روغن‌های مختلف مورد استفاده در آروماتراپی کاربرد و اثرات متفاوتی دارند. در زیر به کاربرد و فواید برخی از این اسانس‌ها می‌پردازیم:
- اسانس ریحان برای کاهش برخی از علائم افسردگی استفاده می‌شود. همچنین ممکن است سردرد و میگرن را بهبود دهد. مضرات آروماتراپی در دوران بارداری در مورد برخی از اسانس‌ها باید در نظر گرفته شود؛ مثلاً در دوران بارداری باید از مصرف اسانس ریحان اجتناب شود.
- اسانس رزماری می‌تواند برای بهبود سیستم عصبی و گردش خون مفید باشد.
- اسانس فلفل سیاه معمولاً جهت تحریک گردش خون، کاهش دردهای عضلانی و کبودی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر این اسانس با اسانس زنجبیل ترکیب شود، درد آرتریت را کاهش داده و باعث بهبود انعطاف‌پذیری استخوان‌ها می‌شود.
- اسانس بابونه نیز می‌تواند اگزما را درمان کند و همچنین برای آرامش روحی مفید است.
- اسانس سیترونلا از خویشاوندان علف لیمو است که به نوعی برای دفع حشرات استفاده می‌شود.
- اسانس میخک نیز یک مسکن موضعی است که معمولاً برای کاهش درد دندان استفاده می‌شود. همچنین به‌عنوان یک داروی طبیعی ضد اسپاسم و ضد استفراغ، برای جلوگیری از استفراغ و حالت تهوع و به‌عنوان یک بادشکن عالی و کاربردی برای جلوگیری از ایجاد گاز در روده استفاده می‌شود. علاوه بر این موارد، این اسانس دارای خواص ضد میکروبی، آنتی‌اکسیدانی و ضد قارچی است.
- اسانس اکالیپتوس می‌تواند مشکلات تنفسی در هنگام سرماخوردگی یا آنفولانزا را کاهش دهد. اغلب برای ایجاد نتایج بهتر، این اسانس با نعناع ترکیب می‌شود. بسیاری از افراد به اکالیپتوس حساسیت دارند، بنابراین حتماً باید تست آلرژی قبل از استفاده انجام شود.
- اسانس شمعدانی معمولاً برای مشکلات پوستی، برای کاهش استرس و به‌عنوان دافع پشه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- اسانس یاس یک داروی مقوی جنسی است. درحالی‌که مطالعات انجام شده در این زمینه کم است، به‌صورت تجربی مشخص شده است که بوی یاس امواج بتا را افزایش داده و منجر به بهبود هوشیاری می‌شود. به همین دلیل یک محرک طبیعی برای افزایش جریان خون در ناحیه تناسلی و افزایش میل جنسی است.
- اسانس اسطوخودوس به‌عنوان یک ضدعفونی‌کننده عالی برای بریدگی‌ها و سوختگی‌های جزئی و برای افزایش آرامش و خواب استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند علائم سردرد و علائم میگرن را کاهش دهد.
- اسانس لیمو یکی از بهترین اسانس‌های مورد استفاده در آروماتراپی برای بهبود خلق‌وخو است و همچنین به تسکین علائم استرس و افسردگی کمک خواهد کرد.
- اسانس رزماری می‌تواند باعث رشد مو، تقویت حافظه، جلوگیری از اسپاسم عضلانی و همچنین حمایت از سیستم گردش خون و عصبی شود.
- اسانس چوب صندل نیز مانند اسانس یاس، تقویت‌کننده نیروهای جنسی است.
- اسانس درخت چای به دلیل خواص ضد میکروبی و ضدعفونی‌کننده در آروماتراپی استفاده می‌شود. به همین دلیل معمولاً در شامپوها و محصولات مراقبت از پوست، جهت درمان برخی عارضه‌های پوستی مانند آکنه، سوختگی و گزش استفاده می‌شود. همچنین در دهان‌شویه‌ها وجود دارد اما هرگز نباید آن را قورت داد، زیرا دارای خواص سمی است.
- اسانس آویشن اسانسی است که به کاهش خستگی، عصبی بودن و استرس کمک می‌کند.
- اسانس بومادران جهت بهبود علائم سرماخوردگی و آنفولانزا و همچنین کمک به کاهش التهاب مفاصل استفاده می‌شود.
آیا استفاده از آروماتراپی برای کودک امکان‌پذیر است؟
نمی‌توان گفت به‌طورکلی استفاده از آروماتراپی برای کودک امکان ندارد ولی باید بدانید به دلیل حساسیت بیشتر کودکان، استفاده از هر روغن و اسانسی برای کودکان توصیه نمی‌شود. همچنین آروماتراپی برای کودکان حتماً باید تحت نظر افراد کار بلد انجام شود و نباید میزان غلظت روغن‌های ضروری مورد استفاده برای کودکان زیاد بالا باشد. به‌علاوه حتماً باید قبل از استفاده تست آلرژی انجام شود.
خطرات احتمالی انجام آروماتراپی چیست ؟
هر اسانس مورد استفاده در آروماتراپی به دلیل ترکیباتی که دارد، خواص و کاربردهای مخصوص خود را دارد؛ بنابراین مهم است که قبل از استفاده از هر روغن برای اهداف درمانی با یک رایحه درمانگر، پرستار، پزشک، فیزیوتراپیست، ماساژ درمانگر یا داروساز آموزش‌دیده در این زمینه صحبت کنید تا با انتخاب اشتباه، دچار عوارض آن نشوید.
یک متخصص آموزش‌دیده در این زمینه درواقع می‌تواند نحوه استفاده از هر محصول را به شما آموزش دهد و یا خودش این کار را انجام دهد تا شما نتایج مثبتی را برای هدف خود مشاهده کنید و دچار عوارض نگردید.
علاقه‌مندان به آروماتراپی همچنین باید آگاه باشند که سازمان غذا و دارو بر محصولات آروماتراپی هیچ نظارتی نمی‌کند، بنابراین تشخیص اینکه آیا یک محصول واقعاً برای آروماتراپی مناسب و خالص است یا خیر سخت است. به‌عنوان‌مثال، برخی از محصولات زیبایی و خانگی مثل لوسیون‌ها، لوازم آرایش و شمع‌ها حاوی محصولاتی هستند که حالت اسانس دارند، اما آنها واقعاً عطرهای مصنوعی هستند.
بنابراین به‌طورکلی باید هنگام استفاده از روغن‌های ضروری جهت انجام آروماتراپی بسیار احتیاط کنید. ازآنجایی‌که اسانس‌ها می‌توانند باعث ایجاد واکنش در بدن شوند، همه روغن‌ها برای همه افراد مفید نیستند. همچنین ترکیبات شیمیایی موجود در برخی اسانس‌ها در صورت ترکیب با داروها می‌توانند برخی اثرات نامطلوب را ایجاد کنند؛ مثلاً می‌توانند اثربخشی داروهای معمولی را کم کنند یا ممکن است علائم یک بیماری را در فرد تشدید کنند.
به‌عنوان‌مثال، فردی که دچار فشار خون بالا شده است، باید از استفاده از مواد محرک مانند رزماری در آروماتراپی اجتناب کند. از طرفی برخی از ترکیبات مانند رازیانه، انیسون و مریم‌گلی مشابه هورمون استروژن در بدن عمل می‌کنند؛ بنابراین فردی که دارای تومور سینه یا تخمدان وابسته به استروژن است نباید از این ترکیبات در آروماتراپی استفاده کند.
توجه داشته باشید که روغن‌های اساسی غلیظ ممکن است قبل از رقیق شدن سمی باشند و باید بااحتیاط از آنها استفاده کرد و حداکثر غلظت 5 درصد توصیه می‌شود.
علاوه بر نکات گفته شده در بالا افرادی که هر یک از شرایط زیر را دارند، باید هنگام استفاده از آروماتراپی مراقب باشند:
- آلرژی
- تب یونجه که نوعی آلرژی است
- آسم
- بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس
همچنین افرادی که شرایط زیر را دارند باید بسیار محتاط باشند:
رایحه‌درمانی می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد، اما این عوارض معمولاً خفیف هستند و دوام زیادی ندارند. برخی از این عوارض که ممکن است رخ دهند نیز عبارت‌اند از:
- حالت تهوع
- سردرد
- برخی از واکنش‌های آلرژیک
استفاده ایمن از رایحه‌درمانی توسط مادران باردار یا شیرده توسط تحقیقات ثابت نشده است، بنابراین توصیه نمی‌شود. در سه ماهه اول بارداری، رایحه‌درمانی می‌تواند خطراتی را برای جنین در حال رشد ایجاد کند. زنان شیرده نیز باید از اسانس نعناع اجتناب کنند، زیرا ممکن است در شیر مادر ترشح شود و برای نوزاد مناسب نیست.
همچنین توجه داشته باشید که روغن‌های ضروری مشتق شده از مرکبات می‌توانند پوست را نسبت به اشعه ماوراءبنفش حساس‌تر کرده و خطر آفتاب‌سوختگی و ایجاد لک‌های پوستی را افزایش دهد.
سخن پایانی …
همان‌طور که ملاحظه کردید، آروماتراپی می‌تواند برای بهبود علائم بسیاری از بیماری‌ها و شرایط روانی مفید باشد اما یک درمان قطعی برای بیماری‌ها محسوب نمی‌شود. درواقع در پاسخ به سؤال آروماتراپی چیست باید گفت این روش یک روش طبیعی و سنتی است که می‌تواند به سایر درمان‌های اصلی کمک کند تا علائم یک بیماری زودتر بهبود پیدا کنند. برای گرفتن نتایج مطلوب از آروماتراپی بسیار مهم است که مواد درستی را انتخاب کنید و به‌درستی از آنها استفاده نمایید. توصیه می‌شود حتی‌الامکان برای انجام جلسات آروماتراپی، این کار را نزد افراد کار بلد در این زمینه انجام دهید.