شناخت کامل مزاج و بهترین روش تغییر دادن آن
مزاج یا خلق‌وخوی هر فرد ممکن است با دیگری متفاوت باشد. به‌طورکلی 4 مزاج وجود دارد که هر فردی بسته به عادات غذایی، سبک زندگی، محیط زندگی و… به یکی از این دسته‌ها تعلق دارد. افراد در هر دسته دارای ویژگی‌های نسبتاً مشابهی هستند و اغلب طب سنتی براساس مزاج‌شناسی در مورد هر فرد انجام می‌شود.
در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم انواع مزاج اعم از سودا، بلغم، صفرا و دموی را برایتان توضیح داده و ویژگی‌های افرادی که در هر کدام از این دسته‌ها هستند را برایتان بیان کنیم. پس لطفاً تا پایان این مقاله ما را همراهی بفرمایید.
اهمیت شناخت مزاج افراد
مزاج از نظر معنای تحت الفظی به معنی خلق‌وخوی هر انسان است. علم مزاج‌شناسی علم مهم است که طب سنتی از آن برای درک بهتر وضعیت بدن هر فرد و نیاز‌های درمانی او استفاده می‌کند.
خلق‌وخوی افراد براساس شرایط محیط‌هایی که بیشتر وقتشان را در آن می‌گذرانند، موقعیت‌هایی که دارند و افرادی که با آن‌ها ملاقات می‌کنند، به‌مرورزمان ایجاد می‌شود. هر تجربه‌ای می‌تواند طرز تفکر و عمل ما را تغییر دهد و عاملی تعیین‌کننده در حفظ احساسات، واکنش‌پذیری و کنترل وضعیت بدن باشد.
در مورد اهمیت شناخت مزاج خود یا افراد نزدیکتان باید بگوییم مشخص شدن مزاج هر فرد علاوه بر اینکه به متخصص طب سنتی برای بررسی بهتر و دقیق‌تر وضعیت شما و درمان مؤثرتر کمک می‌کند، شما را به درک بهتری نسبت به اخلاق خودتان و اطرافیان می‌رساند. درنتیجه می‌توانید رفتار بهتری با آن‌ها داشته باشید و با مدیریت بهتر رفتار خود، بیشتر از زندگی لذت ببرید.
اگر نمی‌دانید چه نوع مزاجی دارید، بعد از مطالعه این مقاله احتمالاً می‌توانید مزاج خود را تشخیص دهید و با توجه به آن عادات و سبک زندگی خود را تنظیم نمایید. بااین‌حال اگر باز هم سردرگم شدید بهترین راهنما برای تشخیص مزاج شما متخصص طب سنتی است.
مزاج چیست؟
اعتقاد بر این است که خلق‌وخوی افراد در سنین پایین ایجاد می‌شود و بعد‌ها تغییر نمی‌کند. بر اساس مطالعات مختلف، خلق‌وخوی هر فرد ثابت است و عاملی برای رفتار و واکنش شما نسبت به یک موقعیت است.
درواقع، این خلق‌وخو به ویژگی شخصیتی شما نیز تبدیل می‌شود. به همین دلیل مثلاً گفته می‌شود فلان فرد بسیار مهربان و صبور است یا دیگری خیلی زودرنج و عصبی است. البته ناگفته نماند تغییرات اساسی در رژیم غذایی، سبک زندگی، عادات مختلف، میزان استرس در بدن و… می‌توانند تا حدی مزاج شما را تغییر دهند و گاه این تغییرات می‌تواند اختلالات دیگری را ایجاد کند.
مثلاً اگر شما دائماً از غذا‌های با طبع یا مزاج سرد بدون همراهی با مصلحشان (ماده‌ای که سردی یا گرمی یک غذا را معتدل می‌کند و از عوارض جانبی و تغییر مزاج جلوگیری خواهد کرد) استفاده کنید مزاجتان رو به سردی یا مزاج بلغمی می‌رود که مشکلات مختلفی اعم از خستگی، چاقی، کاهش متابولیسم، یبوست و… را ایجاد خواهد کرد.
ممکن است زمانی که در مورد خصوصیات مزاج‌های مختلف می‌خوانید، وقتی ببینید برخی از آن‌ها در شما نیز وجود دارد، احساس خوبی نداشته باشید ولی نگران نباشید؛ زیرا شما می‌توانید با مشورت یک متخصص طب سنتی و تغییر عادات زندگی خود مزاجتان را تغییر دهید و خلقوخوهای ناشایست را از خودتان دور کنید. همچنین با شناخت مزاج خود می‌توانید بهتر برای خودتان تصمیم بگیرید و رفتارتان را مدیریت کنید.
انواع مزاج برای انسان‌ها کدام‌اند؟
به‌طورکلی از نظر طب سنتی چهار مزاج وجود دارد. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که همه انسان‌ها به‌نوعی این چهار مزاج را در بدن خود دارند ولی بسته به سبک و محیط زندگی ممکن است یک یا دو مورد آن‌ها بر سایر مزاج‌ها غلبه کنند و به همین دلیل مثلاً می‌گویند فردی مزاج بلغمی یا صفراوی دارد. این چهار مزاج و ویژگی‌های مربوط به هرکدام از آن‌ها عبارت‌اند از:
1.مزاج سانگوئن یا دموی
رایج‌ترین سبک خلق‌وخوی و مزاج درواقع مزاج دموی است که آن را می‌توان در مردان و زنان به‌طور مساوی یافت. سنگوئن‌ها معمولاً مردم‌گرا، برونگرا، پرحرف و اجتماعی هستند. آن‌ها همچنین کسانی هستند که دوست دارند به دیگران کمک کنند و دائماً تا جایی که برایشان مقدور باشد کار‌های خوبی برای دیگران انجام می‌دهند و آن‌ها را تشویق می‌کنند تا در یک تیم کار کنند. برخی از افراد را می‌توان «فوق‌العاده سانگوئن» نیز نامید زیرا بسیار پرحرف هستند و ممکن است این عادتشان به قدری پر رنگ باشد که دیگران را عصبی کنند.
اگر بخواهیم به‌طور دقیق‌تر در مورد صفات دموی‌ها صحبت کنیم باید بگوییم آن‌ها همه‌کاره‌ترین انسان‌های روی زمین هستند و در هر فعالیت انسانی ممکن، دخیل می‌شوند. طیف وسیعی از احساسات، رفتار‌هایی مانند بازیگوشی، طبیعت راحت، بی‌خیالی و امیدواری را می‌توان در افرادی که خلق‌وخوی دموی دارند مشاهده کرد. درواقع، آن‌ها دائماً در زندگی خود فعال هستند، به دیگران محبت می‌کنند و با اطرافیان خود روابط مثبتی ایجاد می‌کنند.
اگرچه آن‌ها خیلی سریع ارتباط برقرار می‌کنند، اما در صورت کسل‌کننده شدن شرایط موجود و موردعلاقه نبودن بحث برایشان، مکالمه آن‌ها به‌راحتی قطع می‌شود. علاوه بر این، هر آنچه در ذهن آن‌هاست، بدون داشتن هیچ فیلتری، روی زبانشان جاری می‌شود. حس رقابت و علاقه به سلطه بر دیگران، از دیگر خصوصیات این افراد با شعار پذیرفته شدن به هر شکلی است.
افراد با خلق‌وخوی سانگوئن می‌توانند تکانشی، فراموش‌کار، حواس‌پرت و خودشیفته نیز باشند. اگر شما جزء این افراد هستید، برای اینکه این نقاط ضعف به شخصیت شما آسیب نرسانند، می‌توانید کار‌هایی را انجام دهید که بیشتر به آن علاقه دارید. چیزی که شما را به چالش می‌کشد و باعث می‌شود شما حس خوبی داشته باشید. این نوع کار‌ها اعتمادبه‌نفس شما را افزایش می‌دهد و لحظات کسل‌کننده را از شما دور می‌کند.
2.مزاج بلغمی
این نوع خلق‌وخو نیز در بین مردم بسیار رایج است و اغلب به دلیل برخی عادات بخصوص در رژیم غذایی و فعالیت ایجاد می‌شود و متخصصان طب سنتی آن را به طبع سرد می‌شناسند. می‌توان از آن‌ها به‌عنوان افراد متضاد سانگوئین نام برد. افراد با چنین سبکی معمولاً دوست دارند خدمات مورد نیاز را از دیگران دریافت نمایند و درون‌گرا هستند، اما بااین‌حال، در کار‌های تیمی افراد موفقی می‌باشند.
در مورد صفات افراد با مزاج بلغمی باید بگوییم راحت، آرام و همچنین گا‌هاً بی‌عاطفه هستند. آن‌ها معمولاً منفعل بوده و قدرت تصمیم‌گیری پایینی دارند. به همین دلیل، اغلب خوشحال می‌شوند اگر شخص دیگری به‌جای آن‌ها تصمیم بگیرد. افراد با مزاج بلغمی به‌راحتی با دیگران دوست می‌شوند، اما معمولاً در ابتدای دوستی زیاد صمیمی نخواهند شد. بهترین چیزی که در آن‌ها وجود دارد طبیعت صبور و پایبندی آن‌ها به اعتقاداتشان است.
راه دیگر برای شناسایی افراد دارای خلق‌وخوی بلغمی، وفاداری و توانایی آن‌ها برای همراهی با مردم است، صرف‌نظر از اینکه چه کسی چه حرفی می‌زند و این مورد اصلاً برایشان مهم نیست. بااین‌حال، اگر اعتماد افراد با مزاج بلغمی نسبت به چیزی شکسته شود، اغلب نمی‌توان اعتماد او را مجدداً در مورد آن موضوع جلب کرد.
شخصیت‌های دارای مزاج بلغمی واکنش‌های کندی نسبت به وقایع اطراف خود دارند که کاملاً برعکس مزاج دموی است. آن‌ها می‌توانند کاملاً از خودشان راضی، مهربان و دیپلماتیک باشند، اما همچنین می‌توانند خجالتی، دارای ترس از تغییر، بلاتکلیف، هدف‌گرا و تنبل باشند.
اگر شما نیز دارای مزاج بلغمی هستید برای تسلط بر این نقاط ضعف، می‌توانید یاد بگیرید که صبور باشید، خواسته‌های خود را به‌وضوح تعریف کنید و قبل از اقدام برای هر کاری ابتدا در مورد آن منطقی فکر کنید.
3.مزاج مالیخولیا یا سودایی
افراد دارای مزاج سودایی بسیار جزئی گرا و محتاط هستند. گاهی اوقات نیز دیگران فکر می‌کنند آن‌ها دچار افسردگی شده‌اند ولی واقعیت این نیست و مشکلی ندارند. آن‌ها معمولاً به‌جای اینکه همیشه خود را انسان درستی نشان دهند، در جستجوی آنچه درست است هستند و اکثراً کمال‌گرا هستند.
می‌توان گفت افراد با مزاج سودایی بسیار پیرو قانون هستند و معمولاً هنگام رفتن به محیطی ناآشنا بسیار مراقبت می‌کنند تا مشکلی ایجاد نشود. سودایی‌ها اتفاقات ناگهانی را دوست ندارند و اگر موقعیت ناگهانی برایشان ایجاد شود که خوششان نیاید، حتی می‌توانند پرخاشگر شوند.
نگرش واقعی و منطقی آن‌ها این امکان می‌دهد همه‌چیز را با جزئیات پیشرفته برنامه‌ریزی کنند تا مشکلی برایشان ایجاد نشود. معمولاً آن‌ها کسانی هستند که بیش‌ازحد نگران آینده هستند و فراموش می‌کنند که در زمان حال زندگی کنند.
وقتی افراد با این سبک خلق‌وخوی تصمیم‌گیری می‌کنند تا آنجا که ممکن است اطلاعات جمع‌آوری می‌کنند تا بتوانند تصمیمات درستی بگیرند. می‌توانید رفتار مشکوک و رفتار وقت‌گیر آن‌ها را برای اعتماد به دیگران مشاهده کنید.
شخصیت‌های دارای مزاج سودایی شخصیت‌هایی از نوع حاکم و مسلط هستند که جاه‌طلب، رهبر مانند، عمل‌گرا و با اعتمادبه‌نفس هستند، اما همچنین می‌توانند کاملاً پرخاشگر، بی‌صبر، دارای عدم احساس همدلی، دوستدار بحث‌وجدل و دارای خصلت عدم تحمل دیگران باشند.
اگر شما نیز دارای مزاج سودایی هستید، برای جلوگیری از چنین ضعف‌هایی، می‌توانید یاد بگیرید که متواضع باشید، کار‌هایی را انجام دهید که نیاز به خلاقیت دارند، یاد بگیرید که به‌راحتی برخی وظایف را به دیگران محول کنید و فقط کمی کنترل بیش‌ازحد خود بر وقایع را ر‌ها کنید.
4.مزاج صفراوی
در میان فهرست سبک‌های خلق‌وخو، مزاج صفراوی نادرترین نوع است و باز هم کمتر در زنان دیده می‌شود. چنین افرادی اهداف بلند پروازانه‌ای دارند و معمولاً به اهدافشان پایبند هستند. آن‌ها آن‌قدر به موفقیت فکر می‌کنند که دائماً بدون وقفه به جلو می‌روند و با ذهنیت قوی برنده شدن با منفی‌ها مبارزه خواهند کرد.
چنین افرادی برونگرا، دارای اعتمادبه‌نفس قوی، سخت‌کوش، مستقل و دارای اراده بسیار قوی هستند. آن‌ها در برقراری ارتباط بسیار بی‌ریا و بدون تعارف هستند و لحن قاطعانه‌ای دارند که گاهی اوقات تا حدی بی‌ادبی به نظر می‌رسد و دیگران آن‌ها را به‌عنوان انسان‌های بسیار رُک می‌شناسند. چنین افرادی با دیگران همدلی نمی‌کنند، دوستان محدودی پیدا می‌کنند و تقریباً بر دیگران مسلط هستند.
شخصیت‌های دارای مزاج صفراوی، تا حدی شبیه سودایی‌ها هستند. مثلاً دارای شخصیت‌هایی از نوع حاکم و مسلط هستند که جاه‌طلب، رهبر مانند، عمل‌گرا و با اعتمادبه‌نفس هستند، اما همچنین می‌توانند کاملاً پرخاشگر، بی‌صبر، علاقه‌مند به بحث‌وجدل و عدم تحمل دیگران باشند. اگر شما دارای مزاج صفراوی هستید می‌توانید با یادگیری مهارت‌های مختلف رفتاری این نقاط ضعف را از خودتان دور کنید.
مزاج هر فرد چطور بر سلامت روان او تأثیر می‌گذارد؟
مزاج مجموعه‌ای از خصلت‌های درونی را مشخص می‌کند که ما به دنیا و موقعیت‌هایی که با آن مواجه می‌شویم پاسخ می‌دهیم. تفاوت در مزاج مشخص می‌کند که چگونه احساسات را پردازش کنیم، رفتار خود را تنظیم کنیم و چه نوع احساساتی را زمانی که در جامعه و از طریق افراد دیگر احاطه شده‌ایم تجربه کنیم.
به همین دلیل مزاج به‌طور مستقیم بر سلامت روان ما تأثیر می‌گذارد. مطالعاتی نیز وجود دارد که ثابت می‌کند ویژگی‌های شخصی و ذاتی ما می‌تواند مستقیماً به اختلالات روانی کمک کند.
ازآنجایی‌که خلقوخوهای هر فرد رفتار او را نسبت به اتفاقات محیط مشخص می‌کند، آن‌ها مسئول واکنش‌های ما در مواقع شکست و موفقیت هستند. به‌عنوان‌مثال، اگر خلق‌وخوی شما باعث می‌شود احساس کنید که به‌اندازه کافی خوب نیستید (نوع مزاج مالیخولیایی) و این حالت بدون درمان و توجه باقی بماند، به‌احتمال‌زیاد به بیماری‌های روانی مانند افسردگی، اضطراب و غیره مبتلا خواهید شد.
بیشتر اختلالات شخصیتی به خلق‌وخوی شما نیز مرتبط است. زیرا که خلق‌وخو یا مزاج، خصوصیاتی هستند که شخصیت شما را شکل می‌دهند. البته هرکدام از ما به یکی از مزاج‌های چهارگانه بیشتر سوق پیدا می‌کنیم و این لزوماً به این معنی نیست که باید بیماری‌های روانی را نیز تجربه کنیم.
بلکه می‌توانیم با آگاهی کافی رفتار و خصوصیات خود را به نحو احسن مدیریت نماییم. هیچ کدام از مزاج‌ها را نمی‌توان به‌صورت مطلق خوب یا بد دانست و هر کدام از آن‌ها یک سری ویژگی‌های بد و یک سری ویژگی‌های خوب دارند و این به ما بستگی دارد که چگونه از این ویژگی‌ها استفاده کنیم. در کل هر مزاجی که از تعادل خارج شود می‌تواند منجر به یک بیماری روانی شود.
سخن پایانی…
مزاج به مجموعه‌ای از خصلت‌های درونی ما گفته می‌شود که می‌تواند بسته به محیط زندگی، رفتار والدین، عادات صحیح و غلط در زندگی، سبک زندگی ازجمله رژیم غذایی، فعالیت و… در ما ایجاد شود. 4 مزاج وجود دارد که هرکدام دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند و آگاه بودن نسبت به آن‌ها به ما کمک می‌کند تا با رفتاری صحیح نسبت به خودمان و اطرافیانمان، رفتار و حس بهتری داشته باشیم.