16خواص رزماری برای رفع بیماری ها + دستورالعمل
رزماری یکی از گیاهان بسیار کاربردی است که هم به‌عنوان یک طعم‌دهنده عالی در آشپزی و هم به‌عنوان یک گیاه دارویی شگفت‌آور در طب سنتی شناخته می‌شود. قطعاً اگر شما نیز خواص رزماری را بهتر بشناسید با توجه بیشتری این گیاه فوق‌العاده را در برنامه غذایی و یا درمانی خود قرار خواهید داد.
در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم مهم‌ترین خواص رزماری و نحوه تهیه دمنوش رزماری را بیان کنیم. پس تا پایان این مقاله ما را همراهی بفرمایید.
رزماری چه نوع گیاهی است؟
رزماری یک گیاه دارویی است که طعم معطری را به غذاها اضافه می‌کند. در طب سنتی این گیاه برای کاهش درد عضلانی، تقویت سیستم ایمنی و بهبود حافظه استفاده می‌شود. رزماری بومی منطقه مدیترانه است و به‌عنوان چاشنی آشپزی، در صنعت ساخت محصولات مراقبت پوست و مو، عطر و … نیز استفاده می‌شود. این گیاه به همراه بسیاری از گیاهان دیگر مانند پونه کوهی، آویشن، ریحان و اسطوخودوس از خانواده نعناع Lamiaceae است.
این گیاه نه‌تنها در غذاهای پروتئینی مانند مرغ و گوشت بره طعم خوبی ایجاد می‌کند و بوی خامی آن را به‌خوبی از بین میبرد، بلکه منبع خوبی از آهن، کلسیم و ویتامین B-6 است. معمولاً رزماری را به‌صورت سبزیجات خشک‌شده استفاده می‌کنند ولی می‌توان نوع تازه آن را نیز یافت.
مهم‌ترین خواص رزماری برای سلامتی چه مواردی هستند؟
همان‌طورکه در قسمت‌های پیشین گفتیم خواص رزماری برای سلامتی بسیار زیاد است و یک طعم‌دهنده خوب است که بسیاری از آشپزهای حرفه‌ای از آن استفاده می‌کنند. همچنین خواص روغن رزماری یا خواص دمنوش رزماری مانند خود این گیاه بسیار زیاد است و کاربردهای متعددی دارد که البته تقریباً مشابه هستند ولی به دلیل نوع استفاده ممکن است در هر مورد یکی از روش‌های استفاده ترجیح داده شود.
مثلاً در صورت استفاده با هدف کاهش دردهای عضلانی بهتر است از خواص روغن رزماری به‌صورت موضعی استفاده شود ولی برای طعم دادن به غذا باید از نوع تازه یا پودر رزماری خشک استفاده شود. اگر بخواهیم خواص رزماری را به‌طور دقیق‌تر بررسی نماییم، عبارت‌اند از:
حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی، ضد میکروبی و ضدالتهابی است
آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که بدن شما را از آسیب‌های اکسیداتیو و التهاب محافظت می‌کند که می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمن مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و دیابت نوع 2 شود. این مواد را می‌توان در انواع غذاهای گیاهی مانند میوه، سبزیجات و گیاهانی مانند رزماری یافت. از خواص دمنوش رزماری نیز می‌توان به ترکیباتی اشاره کرد که خاصیت ضدالتهابی و ضد میکروبی دارند.
فعالیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی رزماری تا حد زیادی به دلیل وجود ترکیبات پلی‌فنلی آن مانند اسید رزماریک و اسید کارنوزیک است. با توجه به این خاصیت رزماری معمولاً از این گیاه و ترکیبات موجود در آن به‌عنوان ماده نگه‌دارنده طبیعی برای افزایش ماندگاری غذاهای قابل فساد و همچنین یکی از ترکیبات گیاهی محصولات مراقبت پوست طبیعی استفاده می‌شود.
مزیت دیگر خواص رزماری از نظر ضد میکروبی بودن، مبارزه آن با انواع عفونت‌ها است. طوری که از قدیم از برگ‌های رزماری به دلیل اثرات ضد باکتریایی و بهبود زخم در طب سنتی استفاده می‌شده است تا ضمن بهبودی سریع، عفونتی ایجاد نشود.
همچنین نتایج مطالعات انجام شده در زمینه این ویژگی‌ها برای رزماری مشخص کرده‌اند که رزماریین و اسید کارنوسیک موجود در رزماری می‌توانند خاصیت ضد توموری ایجاد کرده و حتی رشد لوسمی، سرطان پستان و سلول‌های سرطانی پروستات را کاهش دهد.
خواص رزماری قند خون را کاهش می‌دهد
قند خون بالا عامل ایجاد بیماری زمینه‌ای دیابت است که معمولاً در افرادی که سابقه دیابت در اقوام درجه‌یک آنها وجود دارد، بیشتر دیده می‌شود. دیابت بیماری پیش‌رونده‌ای است که اگر به‌خوبی کنترل نشود می‌تواند به چشم، قلب،کلیه‌ها و سیستم عصبی شما آسیب برساند. بنابراین، بسیار مهم است که افرادی که به دیابت مبتلا هستند، قند خون خود را به درستی مدیریت کنند.
نتایج مطالعات نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در چای رزماری می‌تواند قند خون را کاهش دهد و تا حدی برای مدیریت دیابت مناسب باشد. اما با توجه به اینکه ترکیبات آن ممکن است با داروهای مورداستفاده شما تداخل داشته باشد درصورتی‌که به دیابت مبتلا هستید بدون مشورت با پزشک هیچ نوع گیاه دارویی را به رژیم خود اضافه نکنید. همچنین به‌هیچ‌وجه به‌صورت خودسرانه گیاهان دارویی را جایگزین داروهای تجویز شده توسط پزشک ننمایید تا خطری شما را تهدید نکند.
خواص رزماری حافظه و روحیه شما را بهبود می‌دهد
اگرچه تجربه استرس و اضطراب در برخی شرایط کاملاً طبیعی است ولی مقدار بیش‌ازحد یا مداوم آن می‌تواند آسیب‌زا باشد. برخی از شواهد تجربی نشان داده‌اند که خواص رزماری می‌تواند به تقویت روحیه و همچنین بهبود حافظه نیز کمک کند. به‌عنوان‌مثال در نتایج یک مطالعه مشخص شد که مصرف 500 میلی‌گرم رزماری خوراکی دو بار در روز به مدت 1 ماه به‌طور قابل‌توجهی سطح اضطراب را کاهش داده و باعث بهبود حافظه و کیفیت خواب در بین افراد مصرف‌کننده شده است.
برای بهره بردن از این خواص رزماری می‌توانید آن را به‌صورت خوراکی استفاده کنید یا عطر آن را استشمام نمایید. شاید برایتان جالب باشد که بدانید عصاره رزماری با ارتقاء تعادل سالم باکتری‌های روده و کاهش التهاب در هیپوکامپ یعنی بخشی از مغز شما که با احساسات، یادگیری و خاطرات مرتبط است، می‌تواند خلق‌وخوی شما را بهبود بخشد.
خواص رزماری سلامت مغز را تقویت می‌کند
برخی از مطالعات آزمایشگاهی در مورد خواص روغن رزماری یا خود رزماری نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در این گیاه می‌تواند با جلوگیری از مرگ سلول‌های مغزی، سلامت مغز شما را تقویت کند. همچنین تحقیقات حیوانی در این زمینه مشخص کرده‌اند که مصرف منظم این گیاه دارویی در حد اعتدال می‌تواند احتمال سکته مغزی را کم کند.
نتایج مطالعات دیگری در این زمینه مشخص کرده است که خواص رزماری می‌تواند از اثرات منفی پیری مغز جلوگیری کند و احتمال آلزایمر را کاهش دهد.
خواص رزماری از بینایی و سلامت چشم را افزایش می‌دهد
درحالی‌که هنوز مطالعات علمی این فواید رزماری را اثبات نکرده‌اند، شواهد تجربی نشان می‌دهد که ترکیبات خاصی در دمنوش رزماری وجود دارد که می‌تواند به نفع چشمان شما باشد. همچنین نتایج یک مطالعه اثر عصاره رزماری بر درمان‌های رایج مانند اکسید روی و سایر ترکیبات آنتی‌اکسیدانی AREDs برای چشم‌ها بررسی کرد و دریافت که این گیاه می‌تواند باعث کندی پیشرفت بیماری دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) شود که احتمال کوری را در سنین بالا افزایش می‌دهد.
خواص رزماری هضم غذا را آسان می‌کند
رزماری اغلب در طب سنتی برای کمک به درمان سوءهاضمه استفاده می‌شود. حتی جالب است بدانید که کمیسیون E آلمان، رزماری را برای درمان سوءهاضمه تأیید کرده است. بااین‌حال، باید توجه داشت که در حال حاضر هیچ مدرک علمی معناداری برای حمایت از این ادعا وجود ندارد و این خاصیت بر اساس شواهد تجربی مشخص شده است.
رزماری دارای خواص ضد سرطان است
برخی از تحقیقات انجام شده در این زمینه مشخص کرده‌اند که عصاره خام اتانولی رزماری (RO) گسترش سرطان خون انسانی و سلول‌های سرطان سینه را کند می‌کند. همچنین نتایج مطالعه دیگری مشخص کرده است که ترکیبات موجود در رزماری می‌تواند به‌عنوان یک عامل ضدالتهابی و ضد تومور مفید باشد.
حتی مشخص شده است که افزودن عصاره رزماری به گوشت چرخ‌کرده گاو باعث کاهش تشکیل عوامل سرطان‌زا می‌شود که می‌توانند در طول پخت‌وپز ایجاد شوند.
خواص روغن رزماری برای سلامتی
اگرچه خواص روغن رزماری با خود رزماری تفاوت خاصی ندارد ولی در برخی موارد ممکن است استفاده از این گیاه به شکل عصاره یا روغن راحت‌تر باشد. ازجمله دیگر خواص رزماری که می‌تواند در روغن رزماری نیز وجود داشته باشد، عبارت‌اند از:
• افزایش سلامت قلب و کاهش خطر نارسایی قلبی یا سکته
• تقویت و کاهش دردهای عضلانی
• کمک به کاهش وزن
• رشد بهتر موهای شما
برای استفاده از خواص دمنوش رزماری بهترین طرز تهیه آن چگونه است؟
تهیه دمنوش رزماری در خانه و استفاده از خواص بی‌نظیر آن بسیار آسان است و تنها به دو ماده آب و گیاه رزماری به‌صورت تازه یا خشک نیاز دارد. مراحل تهیه دمنوش رزماری به شکل زیر است:
- 10 اونس (295 میلی‌لیتر) آب را به جوش بیاورید.
- 1 قاشق چای‌خوری برگ خشک رزماری را به آب داغ اضافه کنید و 5 تا 10 دقیقه آنها را تند هم بزنید.
- سپس دمنوش خود را از صافی رد کنید و آن را با عسل یا شیرینی مورد نظر میل نمایید. البته می‌توانید به‌تنهایی هم میل کنید ولی برای طعم بهتر می‌توانید از یک شیرین‌کننده و ترجیحاً شیرین‌کننده‌های طبیعی مانند عسل یا شیره خرما استفاده نمایید.
آیا مصرف رزماری عوارض جانبی هم دارد؟
هر گیاه دارویی یا ماده طبیعی در کنار تمامی مزایایی که می‌تواند برای شما به ارمغان بیاورد، ممکن است در صورت استفاده بیش‌ازحد یا استفاده در شرایط نامناسب عوارضی را برایتان ایجاد کند. رزماری معمولاً وقتی در دوزهای پایین مصرف شود ایمن است و خطری برایتان نخواهد داشت. بااین‌حال، به‌ندرت ممکن است مصرف بیش‌ازحد این گیاه برخی از عوارض زیر را ایجاد نماید:
- استفراغ
- اسپاسم یا گرفتگی
- کما
- آدم ریوی (ایجاد مایع در ریه‌ها)
- سقط‌جنین (بنابراین مصرف مکمل یا دمنوش رزماری برای زنان باردار توصیه نمی‌شود.)
گیاه رزماری با چه داروهایی تداخل دارد؟
برخی از ترکیبات موجود در رزماری ممکن است با تعدادی از ترکیبات دارویی تداخل داشته باشد و باعث شود اثر یک دارو بیش‌ازحد یا کمتر از حد انتظار باشد و مشکلاتی را برایتان ایجاد کند. به همین دلیل مهم است که در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا مصرف هر دارویی قبل از استفاده از این گیاه با پزشک خود مشورت کنید. ازجمله داروهایی که خواص رزماری می‌تواند در میزان اثر دهی آنها اختلال ایجاد کند، عبارت‌اند از:
- داروهای ضد انعقاد: این داروها شامل داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین، آسپرین و کلوپیدوگرل است.
- مهارکننده‌های ACE: این داروها برای درمان فشارخون بالا استفاده می‌شوند. ازجمله این مهارکننده‌ها می‌تواند به لیزینوپریل (زستریل)، فوزینوپریل (مونوپریل)، کاپتوپریل (کاپوتن) و انالاپریل (Vasotec) اشاره نمود.
- دیورتیک‌ها: این داروها باعث افزایش دفع ادرار می‌شوند و یکی از مهم‌ترین آنها داروهای هیدروکلروتیازی است.
بهترین روش‌های استفاده از خواص رزماری
شما می‌توانید رزماری را به شکل‌های گوناگون مورد استفاده قرار دهید تا از خواص آن بهره‌مند شوید. ازجمله:
به‌عنوان طعم‌دهنده در انواع غذاها
رزماری طعم بسیار قوی دارد و مقدار کمی از آن می‌تواند تفاوت زیادی در خاصیت و مزه یک غذا ایجاد کند. به‌عنوان‌مثال می‌توانید از پونه کوهی، رزماری و مرزنجوش برای به وجود آوردن طعمی فوق‌العاده در انواع سس‌های سالاد، مرینیت‌ها و سایر دستورالعمل‌هایی که نیاز به سرکه دارند، استفاده کرد. همچنین می‌توانید در انواع سوپ‌ها به‌عنوان یک چاشنی عالی از رزماری استفاده نمایید.
در سوپ‌ها، این سبزی با سیب‌زمینی شیرین، سبزیجات مخلوط کباب، مرغ، سیب‌زمینی، کدوسبز، نخود یا ازگیل به‌خوبی جفت می‌شود.
استفاده از رزماری در تهیه دسرها
گیاهانی مانند رزماری فقط برای طعم دادن به غذاها نیستند و می‌توانید در انواع دسرها نیز از آنها بهره‌مند شوید. ازجمله دسرهایی که با رزماری تهیه می‌شوند نیز عبارت‌اند از:
- شربت سبک لیمو و رزماری یک دسر خوشمزه است و همچنین می‌توان آن را در کنار یک مینی پای سیب برای عصرانه سرو کرد.
- در روش دیگر می‌توانید در پخت کیک قوه، لیمو و رزماری یا نان از آن استفاده کنید و حتی کیک یا نان خود را با شکلات همراه سازید تا لذیذتر شود.
استفاده از رزماری به‌عنوان دئودورانت طبیعی
آیا می‌دانستید که با تغییر رژیم غذایی خود می‌توانید با خیال راحت دئودورانت‌های مملو از مواد شیمیایی خود را از برنامه مراقبتی خود حذف کنید؟ درواقع، یکی از طبیعی‌ترین راه‌ها برای بهبود بوی بدنتان این است که گیاهان بیشتری مانند رزماری، ریحان، جعفری، نعناع و مریم‌گلی را به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید!
خواص رزماری برای تقویت مو
اگر به دنبال بهبود کیفیت پوست سر و موهای خود هستید از خواص روغن رزماری برای مو غافل نشوید. علاوه بر روغن رزماری، استفاده از دم‌کرده قوی رزماری و برگ گزنه در هنگام آبکشی بعد از استفاده از شامپو می‌تواند به‌خوبی به تقویت موهای شما کمک کند.
درواقع خواص ضد میکروبی این گیاه نه‌تنها به کاهش شوره سر کمک می‌کند، بلکه جریان خون را تحریک می‌کند که در صورت استفاده منظم، رشد مو را تسریع خواهد کرد. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده است که برخی از روغن‌های ضروری ازجمله رزماری با از بین بردن ناخالصی‌ها، رفع انسداد فولیکول‌های مو و تحریک پوست سر منجر به رشد سریع‌تر و بهبود کیفیت مو می‌شوند.
همچنین می‌توانید برای داشتن ماسکی قوی‌تر برای موهایتان ترکیبی از اسطوخودوس، آویشن، رزماری، چوب سدر و نعناع فلفلی را در شامپوی خود مخلوط کنید و هر هفته روی پوست سر ماساژ دهید.
استفاده از خواص رزماری برای بهداشت دهان و دندان
برای سلامت کامل دهان، از قدرت گیاهان طبیعی استفاده کنید. خواص ضد میکروبی رزماری به این معنی است که باکتری‌های بد مسئول پوسیدگی دندان و بیماری لثه را از بین میبرد و حتی شما را از شر بوی بد دهان خلاص می‌کند.
برای استفاده از این خاصیت می‌توانید به‌سادگی چهار شاخه رزماری و چهار میخک کامل را در دو فنجان آب بجوشانید یا دم کنید تا یک دهان‌شویه خانگی قوی تهیه شود. همچنین می‌توانید چند قطره روغن رزماری را به خمیردندان معمولی یا خانگی خود اضافه کنید.
خواص رزماری برای بهبود و سلامت پوست
دمنوش رزماری یا اسانس رزماری را می‌توان به‌صورت موضعی (پس از رقیق شدن روغن رزماری با یک روغن سبک مناسب مانند روغن‌زیتون یا روغن نارگیل) برای بسیاری از تحریکات پوستی مانند آکنه یا اگزما استفاده کرد.
سخن پایانی …
رزماری یکی از گیاهان بسیار مفید است که در کنار خواص رزماری که برای سلامت ما ایجاد می‌کند، بسیار در دسترس و مقرون‌به‌صرفه است. شما نیز می‌توانید به‌راحتی این گیاه را به برنامه آشپزی خود یا روتین مراقبت پوست و مو اضافه کرده و از فواید آن بهره‌مند شوید.