ملانوما چیست؟ + 5 درمان قطعی خطرناک ترین سرطان پوست

ملانوما به‌عنوان تهاجمی‌ترین سرطان پوست با بیشترین خطر مرگ شناخته می‌شود. بااینکه این بیماری یک سرطان پوست جدی محسوب می‌شود، اگر علائم آن را بشناسید و زود تشخیص داده شود، درمان موفقیت‌آمیزی دارد. شناخت، پیشگیری و درمان اولیه این بیماری بخصوص برای افراد با پوست روشن، چشمان آبی و موهای بلوند که در معرض خطر بیشتری نسبت به این سرطان هستند، بسیار ضروری است.

در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم اطلاعات کاملی راجع به ملانوما، علائم و روش‌های درمان آن به شما بدهیم. با ما تا پایان این داستان همراه باشید.

ملانوما چیست و چطور خود را نشان می‌دهد؟

ملانوما از نظر لغوی به معنای «تومور سیاه» است. درواقع ملانوما نوعی خطرناک از سرطان پوست است که درصورت ابتلا به‌سرعت رشد کرده و می‌تواند به اندام‌های دیگر سرایت کند. منشأ این سرطان، سلول‌های پوستی به نام ملانوسیت است که وظیفه تولید ملانین را بر عهده دارند.

ملانین رنگ‌دانه‌ای است که تعداد آن در پوست میزان تیرگی پوست را مشخص خواهد کرد. ملانوم‌ها معمولاً سیاه یا قهوه‌ای رنگ هستند، اما ممکن است به رنگ صورتی، قرمز، بنفش یا همرنگ پوست نیز دیده شوند.

تقریباً 30 درصد ملانوم‌ها از خال‌های موجود در پوست شروع می‌شوند، اما بقیه در پوست نرمال و بدون اینکه قبلاً خالی بوده باشد، شروع می‌گردند. به همین دلیل توجه به تغییرات پوست بسیار مهم است؛ زیرا اکثر ملانوم‌ها به شکل خال شروع نمی‌شوند. بااین‌حال، تعداد خال‌های شما ممکن است به متخصص پوست در پیش‌بینی خطر ابتلا به ملانوم کمک کند.

مهم است که بدانید آیا در گروه پرخطر ابتلا به این نوع سرطان پوست قرار دارید یا خیر؟ زیرا این سرطان به‌سرعت رشد می‌کند و تأخیر در درمان به دلیل تشخیص دیرهنگام گاهی اوقات می‌تواند به معنای تفاوت بین زندگی و مرگ باشد.

دانستن خطر ابتلا به این سرطان یا تشخیص زودهنگام می‌تواند به شما کمک کند تا مراقب تغییرات پوست خود باشید و در زمان مناسب به دنبال معاینات پوستی باشید، زیرا ملانوما درصورتی‌که در مراحل اولیه تشخیص داده شود، در 99 درصد مواقع با موفقیت درمان خواهد شد.

میزان شیوع ملانوما در میان افراد

ملانوما فقط حدود 1 درصد از کل سرطان‌های پوست را به خود اختصاص داده است، اما بیشترین مرگ‌ومیرهای مرتبط با سرطان پوست را دارد. این سرطان بخصوص یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در جوانان زیر 30 سال است که باز هم بیشتر زنان را درگیر می‌کند.

متأسفانه در 30 سال گذشته تعداد افراد مبتلا به این بیماری افزایش یافته است و یکی از مهم‌ترین دلایل آن قرار گرفتن طولانی‌مدت و بدون محافظت صحیح در برابر اشعه ماوراءبنفش (UV) است.

مهم‌ترین علائم ملانوما چیست؟

با توجه به اینکه اگر ملانوم زود تشخیص داده شود، قابل درمان است، شناخت علائم آن بسیار مهم است. ملانوما در افراد مختلف ممکن است به‌صورت خال، لکه‌های پوسته پوسته شده، زخم‌های باز یا برجستگی‌هایی ظاهر شود. مهم‌ترین علائم این بیماری عبارت‌اند از:

• یک نیمه با نیمه دیگر مطابقت ندارد. درواقع تغییرات پوستی ممکن است تنها در یک طرف بدن ایجاد شوند یا در دو طرف مساوی نباشند.
• لبه‌های زائده‌های پوستی صاف نیستند.
• رنگ زائده‌ها خالدار و ناهموار، با سایه‌های قهوه‌ای، سیاه، خاکستری، قرمز یا سفید است.
• لکه‌ها معمولاً بزرگ‌تر از نوک یک مدادپاک‌کن (6.0 میلی‌متر) هستند.
• لک صورت تغییر یافته از نظر اندازه، شکل یا رنگ

برخی از ملانوم‌ها با علائم گفته‌شده در بالا مطابقت ندارند، بنابراین در مورد زخم‌هایی که از بین نمی‌روند، برجستگی‌ها یا بثورات غیرمعمول، راش پوستی یا هرگونه تغییرات غیرطبیعی در پوست یا هر خال موجود مشکوک حتماً به یک متخصص پوست خوب مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم صورت پذیرد.

همچنین اگر یکی از خال‌های بدن شما تفاوت‌های قابل تشخیصی با سایر خال‌ها دارد، باید توسط پزشک مورد معاینه قرار بگیرد.

علت ایجاد ملانوم چیست؟

اکثر متخصصان اعتقاد دارند که یک عامل خطر اصلی برای ملانوما قرار گرفتن بیش‌ازحد و طولانی‌مدت در معرض نور خورشید، بدون محافظت مناسب مانند استفاده از ضد آفتاب، عینک و کلاه است.

به‌ویژه آفتاب‌سوختگی‌های مداوم در دوران جوانی خطرناک است. درواقع آمار به ما می‌گوید که 86 درصد ملانوم‌ها به خاطر اشعه ماوراءبنفش خورشیدی (UV) به وجود می‌آیند.

قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش، باعث ایجاد آسیب در DNA سلول می‌شود و تغییراتی در ژن‌های خاصی ایجاد می‌کند که بر نحوه رشد و تقسیم سلول‌های بدن تأثیر منفی دارد. احتمال بروز این سرطان زمانی به وجود می‌آید که DNA پوست شما دچار آسیب شود و سلول‌های پوستی مخرب به‌طور غیرطبیعی شروع به تولیدمثل کنند.

تابش اشعه ماوراءبنفش به‌صورت مستقیم از طریق خوابیدن بر روی تخت‌های برنزه نیز خطر ابتلا به ملانوما را بیشتر می‌کند و از نظر سازمان جهانی بهداشت، به‌عنوان یک عامل سرطان‌زا شناخته می‌شود.

خطر ابتلا به ملانوما برای چه افرادی بیشتر است؟

اگرچه هرکسی در هر سن و جنسیتی ممکن است به ملانوم مبتلا شود، اما افراد زیر بیشتر در معرض خطر ابتلا به این سرطان هستند:

• سابقه شخصی ملانوم
• سابقه خانوادگی ملانوم
• پوست روشن، دارای کک و مک، موهای بلوند یا قرمز و یا داشتن چشمان آبی
• قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض نور خورشید و آفتاب‌سوختگی‌های همراه با تاول
• زندگی در نزدیکی خط استوا یا در ارتفاعات بالا که ممکن است قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش را افزایش دهد.
• سابقه استفاده از تخت‌های برنزه کننده
• داشتن بعضی از خال‌ها در بدن، به‌ویژه خال‌های غیرمعمول
• سیستم ایمنی ضعیف

به‌طورکلی نیز ملانوما در افراد سفیدپوست بیشتر شایع است، اما همه افراد با رنگ پوست‌های مختلف ممکن است به آن مبتلا شوند. افرادی که پوست تیره‌تری دارند، اغلب علائم ملانوما را روی کف دست، کف پا و ناخن‌های خود مشاهده می‌کنند.

نحوه تشخیص سرطان پوست ملانوما

اگر خال یا ناحیه‌ای در پوست دارید که مشکوک به نظر می‌رسد، باید به دکتر پوست مراجعه کنید. پزشک نیز بعد از بررسی علائم ظاهری زائده‌ها یا لکه‌های ایجاد شده، احتمالاً یک نمونه‌گیری کوچک از آن انجام می‌دهد و زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند که آیا سلول‌های سرطانی در آن وجود دارد یا خیر؟ به این روش تشخیص، بیوپسی نیز گفته می‌شود.

مرحله بعد از بیوپسی و بررسی سلول‌های پوستی این است که در صورت تشخیص ملانوم، باید مشخص شود که آیا ملانوم گسترش یافته است یا خیر؟ پس‌ازاین مرحله، سطح بیماری مشخص خواهد شد و اندازه‌گیری ضخامت تومور مهم‌ترین مشخصه در پیش‌بینی نتایج و درمان بیماری خواهد بود.

مراحل پیشرفت سرطان ملانوما

ملانوما در افراد مختلف مراحل متفاوتی دارد. در کل این بیماری به مراحل زیر دسته‌بندی می‌شود:

مهم‌ترین آزمایشات تشخیصی برای ملانوما

پزشکان برای تشخیص این سرطان و مشخص کردن میزان پیشرفت آن، از آزمایشات مختلفی بسته به شرایط بیمار استفاده می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان

بیماران مبتلا به ملانوم پیشرفته و عمیق‌تر از 0.8 میلی‌متر، ممکن است نیاز به بیوپسی از غدد لنفاوی نگهبان داشته باشند تا گسترش یا عدم گسترش بیماری مشخص شود. خبر خوب این است که طبق تحقیقات انجام شده بیمارانی که بیماری‌شان از طریق بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان تشخیص داده می‌شود، نسبت به بیمارانی که بیماری آن‌ها از طریق معاینه فیزیکی با ملانوم در غدد لنفاوی تشخیص داده می‌شود، درمان موفق‌تری دارند.

اسکن توپوگرافی کامپیوتری (CT)

این سی‌تی‌اسکن می‌تواند مشخص کند که آیا ملانوم اندام‌های داخلی بیمار را درگیر کرده است یا خیر؟

اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)

اسکن MRI جهت بررسی تومورهای ملانوما در مغز یا نخاع در صورت گسترش این بیماری، تجویز می‌شود.

اسکن توپوگرافی انتشار پوزیترون (PET)

اسکن PET برای تشخیص وجود ملانوم در غدد لنفاوی و سایر قسمت‌های بدن که از نقطه اصلی پوست مبتلا به ملانوم دور هستند، استفاده می‌شود.

آزمایش خون

ممکن است پزشک از آزمایش خون برای اندازه‌گیری لاکتات دهیدروژناز (LDH) قبل از شروع درمان استفاده نماید. همچنین بررسی سطوح شیمیایی خون و شمارش سلول‌های خونی انجام می‌شود.

بهترین روش‌های درمان ملانوما

درمان ملانوما به شرایط سلامت بیمار و مرحله ملانوم بستگی دارد. معمولاً درمان اصلی این سرطان، جراحی است. در این جراحی ناحیه درگیر شده و بخشی از پوست اطراف آن جهت اطمینان بیشتر بعد از بیهوشی یا بی‌حسی موضعی، بریده شده و پوست بخیه می‌شود. میزان برداشت پوست سالم، به اندازه و ناحیه درگیر شده بستگی دارد.

اگر ملانوم در مراحل اولیه باشد، اغلب با بی‌حسی موضعی و در مطب درمان انجام می‌شود ولی در صورت پیشرفت بیماری، ممکن است جراحی در بیمارستان انجام شود و یا هم‌زمان به درمان‌های دیگر هم نیاز باشد. این درمان‌ها عبارت‌اند از:

1. لنفادنکتومی

در مواردی که ملانوم گسترش یافته است و نیاز به برداشتن غدد لنفاوی نزدیک محل تشخیص اولیه است، از این روش استفاده می‌شود. لنفادنکتومی می‌تواند از گسترش بیماری به سایر نواحی بدن جلوگیری کند.

2. متاستازکتومی

متاستازکتومی برای برداشتن قطعات کوچک ملانوم از اندام‌ها به کار می‌رود.

3. درمان هدفمند سرطان

در این روش درمانی، از برخی داروها جهت حمله کنترل‌شده به سلول‌های سرطانی خاص استفاده می‌شود. این داروها به دنبال از بین بردن سلول‌های سرطانی می‌روند و سلول‌های سالم را دست‌نخورده باقی می‌گذارند.

4. پرتودرمانی

پرتودرمانی به کمک پرتوهای پرانرژی برای حمله به سلول‌های سرطانی و کوچک کردن تومورهای ناشی از آن استفاده می‌شود.

5. ایمونوتراپی

ایمونوتراپی سیستم ایمنی بدن را جهت کمک به مبارزه با سرطان تقویت خواهد کرد.

آیا می‌توان از ملانوما پیشگیری کرد؟

با توجه به اینکه علت اصلی ابتلا به ملانوما، قرار گرفتن بیش‌ازحد در برابر اشعه ماوراءبنفش شناخته شده است می‌توانید با روش‌های زیر تا حد قابل‌توجهی از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید:

• سعی کنید در طول روز از آفتاب دوری کنید و به دنبال سایه باشید، بخصوص بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر باید این نکته را رعایت کنید.
• سولاریوم به کمک تخت‌های برنزه کننده را انجام ندهید. به جای آن می‌توانید از اسپری برنزه کننده (آرایشی) استفاده کنید.
• در صورت امکان، هر زمان که بیرون از محل کار یا خانه هستید از کلاه لبه‌دار، عینک آفتابی، پیراهن آستین بلند و شلوار بلند استفاده کنید.
• حتماً به‌صورت مرتب، حتی در زمان‌هایی که آسمان ابری است، از یک ضد آفتاب با طیف وسیع با فاکتور محافظت از پوست (SPF) 30 یا بالاتر استفاده کنید؛ زیرا اشعه ماوراءبنفش حتی در هوای ابری به پوست نفوذ می‌کند. همچنین اگر شنا یا عرق می‌کنید، هر یک ساعت و نیم ضد آفتاب خود را تمدید کنید. در غیر این صورت هر 4 ساعت یک بار این کار را انجام دهید.
• از بالم لب دارای ضد آفتاب استفاده نمایید.
• از ضد آفتاب مناسب حتما برای کودکان خردسال و نوزادان بالای 6 ماه نیز استفاده نمایید.

سوالات متداول در مورد ملانوما

در این بخش قصد داریم به برخی از سوالات رایج شما در مورد ملانوما پاسخ دهیم که عبارتند از:

آیا تغییر رژیم غذایی می‌تواند در پیشگیری از ملانوم تاثیر داشته باشد؟

انجمن سرطان آمریکا از خوردن یک رژیم غذایی گیاهی به جای رژیم حیوانی به‌عنوان بخشی از یک برنامه سالم برای جلوگیری از همه سرطان‌ها حمایت می‌کند. شواهد رو به رشد نشان می‌دهد که گیاهان در مبارزه با سرطان نقش قدرتمندی دارند، زیرا مغذی، بدون کلسترول و غنی از فیبر هستند.

چه زمانی باید برای بررسی ملانوم به متخصص پوست مراجعه کنم؟

در صورت داشتن هر یک از موارد زیر باید توسط پزشک معاینه پوست را انجام دهید:

• سابقه شخصی سرطان پوست یا خال‌های غیرمعمول
• سابقه خانوادگی سرطان پوست
• سابقه قرار گیری در معرض آفتاب شدید و طولانی در جوانی و یا آفتاب‌سوختگی دردناک یا همراه با تاول
• خال‌های بزرگ جدید یا متعدد
• خالی که اندازه، رنگ یا شکل آن تغییر می‌کند.
• هر خالی که خارش داشته باشد، خونریزی کند یا حساس باشد.

ملانوم بیشتر کدام قسمت‌های بدن را درگیر می‌کند؟

هر قسمتی از پوست بدن شما ممکن است دچار این سرطان شود. تا جایی که حتی ممکن است چشم‌ها و اندام داخلی شما را درگیر نماید. بااین‌حال، در مردان، بیشتر بدن فرد از کمر به بالا و در زنان، بیشتر بدن فرد در پاها درگیر می‌شود.

سخن پایانی …

تشخیص ملانوم می‌تواند منجر به نگرانی شما شود و ترسناک باشد. اما با توجه به اینکه تشخیص زودهنگام باعث درمان موفقیت‌آمیز این بیماری می‌شود، نباید نگران باشید. تنها باید مراقب پوست و خال‌های خود باشید تا اگر علائم این بیماری و تغییراتی را داشتید، به‌موقع به پزشک مراجعه کنید. هرچه تشخیص زودتر انجام شود، درمان بهتری صورت می‌گیرد؛ اما این به این معنی نیست که هر تغییر پوستی نشانه سرطان است و قبل از نگرانی، ابتدا باید با یک متخصص پوست خوب مشورت کنید و معاینه شوید.