شنبلیله گیاه بی‌نظیری است که از سالیان دور در طب چینی استفاده میشده است؛ زیرا فواید بی‌شماری برای سلامتی دارد. شنبلیلۀ تازه در برخی از غذاها به‌صورت سبزی خورد شده استفاده میشود. همچنین از عصاره، پودر شنبلیله و همۀ قسمت‌های این گیاه نیز به‌صورت خوراکی استفاده می‌گردد.
در این مقاله همه‌چیز درباره شنبلیله ازجمله فواید، عوارض جانبی و موارد استفاده از آن را برایتان شرح خواهیم داد. با ما همراه باشید.
شنبلیله چیست؟
گیاهی است که حدود 60 تا 90 سانتیمتر طول دارد. دارای برگ‌های سبز با گل‌های سفید کوچک با غلافی که دانه‌های قهوه‌ای طلایی کوچک دارد، می‌باشد. هزاران سال است که از این گیاه در چین برای درمان بیماری‌های پوستی و بسیاری از بیماری‌های دیگر به‌عنوان یک داروی طبیعی استفاده میشود. اخیراً در مصارف خانگی و همچنین در محصولاتی مانند صابون و شامپو نیز از آن استفاده می‌کنند.
همچنین دانه و پودر آن به خاطر ارزش غذایی بالا، طعم شیرین و فوق‌العاده در بسیاری از غذاهای هندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دانه آن ارزش غذایی بالایی دارد که شامل مقدار زیادی فیبر و مواد معدنی از جمله آهن و منیزیوم می‌باشد.
مزایای شنبلیله برای سلامتی
از جمله مزایای شنبلیله برای سلامتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. شنبلیله افزایش‌دهنده شیر مادر
شیر مادر بهترین منبع تغذیه برای رشد کودک می‌باشد. بااین‌حال ممکن است بعضی از مادران به هر دلیلی شیر کافی برای تغذیه کودک نداشته باشند. تحقیقات نشان میدهد که شنبلیله جایگزینی طبیعی و مؤثر برای افزایش شیر است. نتایج یک مطالعه 14 روزه بر روی 77 مادر نشان میدهد که دم‌نوش آن باعث زیادشدن شیر مادر، وزن گیری کودک و رشد او میشود.
در مطالعه دیگری 66 مادر را به 3 گروه تقسیم کردند. به گروه اول دم‌نوش، گروه دوم داروهایی مشخص و به گروه سوم چیزی ندادند. در این مطالعات دم‌نوش جایگزین مکمل‌ها شده بود، اما این مکمل‌ها هم اثرات مشابه برای افزایش شیر داشتند.
نکته مهم: اگرچه شنبلیله در افزایش شیر مادر مؤثر است، اما در صورت تمایل به استفاده حتماً باید ابتدا با پزشکتان مشورت کنید. چون ممکن است برای شرایط شما مناسب نباشد.
2. شنبلیله درمانی برای افزایش هورمون تستوسترون در مردان
یکی از رایج‌ترین دلایلی که مردان از مکمل این گیاه استفاده می‌کنند این است که باعث تقویت و افزایش تستوسترون میشود. این هورمون، هورمون جنسی مردانه است که کاهش آن میزان باروری مرد را پایین می‌آورد. برخی مطالعات نشان میدهد که یکی از اثرات آن نیز افزایش میل جنسی است. در یک مطالعه به مدت 8 هفته بر روی 30 مرد که بین سنین 18 تا 22 سال بودند و در هفته 4 نوبت وزنه‌برداری میکردند، آزمایشی انجام شد. به این صورت که نیمی از افراد روزانه 500 میلیگرم عرق شنبلیله مصرف میکردند. در پایان در افرادی که عرق شنبلیله مصرف کرده بودند، افزایش هورمون جنسی و بهبود عملکرد جنسی گزارش شد.
3. شنبلیله کنترل‌کننده عالی میزان قند خون
این گیاه به شرایط متابولیکی مانند دیابت و ایجاد تعادل در میزان قند خون کمک می‌کند. در یک مطالعه، افراد مبتلا به دیابت نوع 1 روزانه 50 گرم شنبلیله را در وعده‌های نهار و شام خود مصرف کردند. این افراد بعد از 10 روز دریافتند که سطح قند خون و کلسترول آن‌ها کاهش یافته است. در مطالعه دیگری افراد، مبتلا به دیابت نبودند و 4 ساعت بعد از مصرف دریافتند که میزان قند خون آن‌ها باز هم 13.4% کاهش داشته است. این فواید میتواند به دلیل نقش ترکیبات موجود در این گیاه در بهبود عملکرد انسولین باشد. به همین دلیل از شنبلیله برای کاهش وزن نیز استفاده میشود.
4. کاهش‌دهنده اشتها
شنبلیله یکی از گیاهان مفید برای افرادی که دارای رژیم لاغری هستند، محسوب میشود. تاکنون 3 مطالعه در مورد کاهش مصرف چربی و کم شدن اشتها بر اثر مصرف شنبلیله انجام‌شده است. یک مطالعه 14 روزه نشان داده که شرکت‌کنندگان در این تحقیق به‌طور ناخواسته 17% چربی کمتری مصرف کرده‌اند. درنتیجه می‌توانید برای جلوگیری از پرخوری از آن استفاده نمایید.
5. بهبوددهنده التهابات بدن
این گیاه اثرات ضدالتهابی بسیار خوبی دارد. علاوه بر این بعضی از بررسی‌ها نشان میدهد که میتواند به کولیت زخمی، مشکلات پوستی مثل پسوریازیس و بسیاری از بیماری‌های دیگر کمک کند.
6. کاهش‌دهنده کلسترول خون
کلسترول در بدن در دو نوع خوب و بد تولید میشود. نوع بد آن عامل خطرناکی برای ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌باشد و بخصوص افرادی که سنشان زیاد است باید مراقب این موضوع باشند. شنبلیله یکی از گیاهان دارویی است که مصرف آن در حد اعتدال و به‌صورت منظم میتواند میزان کلسترول بد و تری گلیسیرید خون را کاهش داده و از سلامت قلب محافظت کند.
7. کاهش سوزش معده با مصرف شنبلیله
یکی از علائم بیماری‌های گوارشی و معده، احساس سوزش در معده است که میتواند بسیار اذیت کننده باشد. نتایج یک مطالعه آزمایشی 2 هفته‌ای بر روی افراد با سوزش معده نشان داد که مصرف منظم آن میتواند باعث کاهش درد شود. در حقیقت اثرات آن با داروهای ضد اسیدی مطابقت دارد.
8.محفاظت از پوست سر با شنبلیله
این گیاه مدت‌هاست که برای درمان بیماری‌هایی که منجر به خشکی، سوزش پوست از جمله شوره سر میشود مورد استفاده قرار می‌گیرد، وضعیتی که با خارش و پوسته‌پوسته شدن سر ظاهر میشود و این علائم در بعضی موارد منجر به ریزش موقت مو میشود. دلایل متفاوتی برای ایجاد شوره سر ازجمله چربی مو، رشد قارچ پوستی، التهاب و خشکی پوست وجود دارد.
در یک مطالعه 6 هفته‌ای بر روی 11 نفر در مورد اثر کرم حاوی عصاره شنبلیله نتایج نشان داد که رطوبت پوست سر را افزایش و قرمزی آن را به‌صورت قابل‌توجهی کاهش داده است. تحقیقات اخیر نشان میدهد که استفاده موضعی از کرم حاوی عصاره شنبلیله میتواند به حفظ سلامت پوست سر کمک کند، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که برای همه مفید باشد.
نحوه استفاده از شنبلیله
شنبلیله یکی از مواد تشکیل‌دهنده بسیاری از مکمل‌هاست. ازآنجاکه فرمول متفاوتی در این گیاه وجود دارد مقدار مصرف آن به مکمل بستگی دارد و برای همه به یک مقدار مشخص تجویز نمی‌شود. علاوه بر این بسته به خاصیتی که این گیاه دارد، میزان مصرف آن برای هر بیماری متفاوت است. در بیشتر تحقیقات برای افزایش تستوسترون فقط حدود 500 میلیگرم از عصاره آن استفاده شده است. درحالی‌که در تحقیقات در حوزه‌های دیگر حدود 1000 تا 2000 میلیگرم مصرف کرده‌اند. اگر از دانه این گیاه استفاده شود مقدار مصرفی آن حدود 2 تا 5 گرم است.
مکمل‌ها معمولاً باید قبل یا همراه غذا مصرف شوند. ازآنجایی‌که این گیاه به کنترل قند خون کمک می‌کند بهتر است آن را همراه با وعده‌های غذایی مصرف کنید. همیشه دستورالعمل‌های روی دارو را بخوانید و اگر مشکلی داشتید با پزشک خود مشورت کنید. از خمیر دانه‌های شنبلیله که در آب خیسانده شده‌اند نیز برای پوست کف سر استفاده می‌کنند.
ایمنی و عوارض جانبی شنبلیله
مصرف این گیاه برای افرادی که به بیماری مبتلا نیستند مشکلی پیش نمی‌آورد. بااین‌حال مانند اکثر مکمل‌ها عوارض جانبی کمی مثل اسهال و سوءهاضمه دارد. همچنین ممکن است باعث کم شدن اشتها شود که اگر در افزایش وزن یا غذا خوردن مشکل به وجود آید میتواند برای سلامتی مضر باشد.
طبق تحقیقات انجام شده و با توجه به تأثیری که شنبلیله بر کاهش قند خون می‌گذارد اگر داروی دیابت یا مکمل‌هایی را برای کاهش میزان قند خون استفاده میکنید باید در مصرف آن دقت کنید. مطالعات حیوانی نشان میدهد مصرف مقدار زیاد آن باعث بروز عوارض جانبی زیادی ازجمله آسیب DNA، کاهش باروری، مشکلات عصبی و افزایش سقط جنین میشود. این عوارض در صورت مصرف بیش‌ازحد ایجاد شده و برای مصرف‌های متعادل نیست. توصیه میشود قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید و از همه مهمتر اینکه مطمئن شوید که به اندازه از آن مصرف میکنید.
سخن پایانی …
شنبلیله یکی از سبزیجات بسیار خوش‌طعم است که در طبخ برخی غذاها نیز از آن استفاده میشود. اما در کنار عطر و طعمی که دارد، دارای فواید بی‌نظیر برای سلامتی می‌باشد. اضافه کردن این سبزی به رژیم متعادل روزانه توصیه میشود، به شرط اینکه در صورت استفاده از دارو ابتدا با پزشکتان مشورت کنید.