اگزما چیست؟ چه علائمی دارد و چطور درمان می‌شود؟
اگزما یکی از بیماری‌های مزمن پوستی است که از مهم‌ترین علائم آن خارش و خشکی پوست است. اگرچه این بیماری شایع است ولی خوشبختانه مسری نیست. از طرفی در صورت مراجعه به‌موقع به متخصص پوست، می‌توان با انجام مراقبت‌های لازم، درمان و بهبودی خوبی را تجربه نمود.
در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم شما را بیشتر با بیماری اگزما آشنا کنیم و به شما بگوییم باید با این بیماری چگونه رفتار کنید! پس تا پایان این مقاله ما را همراهی بفرمایید.
بیماری پوستی اگزما چیست؟
اگزما به شرایطی گفته می‌شود که منجر به خشک شدن پوست، خارش و ایجاد التهابات و تورم‌هایی در برخی نقاط پوستی می‌شود. این بیماری می‌تواند عملکرد سطح محافظ پوست که باید از رطوبت پوست و بدن محافظت کند را تا حدی ضعیف کند و همین امر منجر به علائمی مانند خشکی و خارش پوست می‌شود. به گفته محققان در حوزه بیماری‌های پوستی، این بیماری نوعی درماتیت است، چراکه با التهابات پوستی خود را نشان می‌دهد.
انواع اگزما چیست؟
اگزما فقط یک نوع بیماری نیست و به گروهی از مشکلات پوستی تعلق دارد. درواقع این بیماری انواع مختلفی دارد که هرکدام با محرک‌های مربوط به خودشان، علائم با شدت متفاوتی را برای این بیماری ایجاد می‌کنند. از انواع شایع بیماری اگزما عبارت‌اند از:
- درماتیت آتوپیک
- درماتیت تماسی
- دیسیدروتیک
- نورودرماتیت
- نومولار
- درماتیت سبورئیک
توجه داشته باشید که بسته به شرایط سلامتی، ممکن است در یک زمان، به بیش از یک مورد اگزما مبتلا باشید که در این صورت به مراقبت بیشتری جهت درمان و کنترل بیماری نیاز خواهید داشت.
بیشتر چه افرادی مستعد ابتلا به اگزما هستند؟
ابتلا به اگزما شرایط خیلی خاصی نمی‌خواهد و هر فردی ممکن است در هر سنی از کودکی تا بزرگسالی به این بیماری مبتلا شود؛ اما نوع آن و شدت علائم به علت ایجاد این بیماری بستگی دارد. در موارد شدید که بیماری به یک بیماری مزمن تبدیل می‌شود، معمولاً علائم از کودکی نمایان شده و تا بزرگسالی نیز ادامه دارد.
بااین‌حال، به‌طورکلی افراد با شرایط زیر بیشتر مستعد ابتلا به اگزما هستند:
- درماتیت
- آلرژی
- داشتن سابقه تب یونجه
- آسم
مهم‌ترین دلایل ابتلا به اگزما چیست؟
معمولاً اولین نشانه‌هایی که احتمال این بیماری را مشخص می‌کنند، بثورات پوستی، خشکی پوست و خارش است که نشان می‌دهد شما با یک محرک در محیط مانند گرده گل، مواد شیمیایی، اسانس‌های مختلف و … تماس پیدا کرده‌اید.
عوامل متعددی باعث ایجاد اگزما می‌شوند، ازجمله:
سیستم ایمنی بدن شما
معمولاً سیستم ایمنی افراد مبتلا به این بیماری نسبت به محرک‌های کوچک یا آلرژن‌های محیط، بیش‌ازحد واکنش نشان می‌دهد؛ زیرا در این افراد سیستم ایمنی، محرک‌های کوچک را هم به‌عنوان یک مهاجم بزرگ شناخته است و احساس خطر می‌کند. درنتیجه سریعاً سیستم دفاعی فعال خواهد شد و اولین واکنش ایجاد التهاب است که علائم اگزما را ایجاد خواهد کرد.
ژنتیک و سابقه خانوادگی
معمولاً افرادی که در خانواده آنها سابقه اگزما وجود دارد، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند. همچنین همان‌طورکه قبلاً هم به آن اشاره شد، وجود سابقه آسم، تب یونجه یا آلرژی، فرد را بیشتر در معرض خطر قرار خواهد داد. ازجمله مواد آلرژی‌زای متداول نیز می‌توان به گرده گل، موی حیوانات خانگی، غذاهای با ادویه‌ها و ترکیبات خاص و … اشاره کرد. همچنین ممکن است یک جهش ژنتیکی در بدن شما وجود داشته باشد که اجازه نمی‌دهد سطح محافظتی پوست، عملکرد صحیحی داشته باشد.
محیط شما
محیط شما نیز می‌تواند عامل تحریک پوست و ایجاد اگزما باشد. به‌عنوان‌مثال، افرادی که ساعات زیادی از روز را در برابر آلاینده‌های هوا، دود و مواد سمی قرار می‌گیرند یا با مواد آلرژی‌زایی مانند پشم، صابون‌های تند و … سر و کار دارند، بیشتر دچار این بیماری می‌شوند.
همچنین آب‌وهوای محیطی که در آن زندگی می‌کنید، تأثیرگذار است؛ مثلاً افرادی که در مناطق گرم و خشک زندگی می‌کنند، بیشتر از افرادی که در مناطق مرطوب و معتدل زندگی می‌کنند، دچار این بیماری خواهند شد. البته رطوبت بیش‌ازحد نیز تعریق را افزایش می‌دهد که بازهم می‌تواند منجر به خشکی و خارش پوست شود.
محرک‌های احساسی
سلامت روان نیز می‌تواند منجر به بیماری اگزما شود و حتی در بیماران مبتلا، شرایط استرس‌زا منجر به تشدید علائم خواهد شد. به همین دلیل، این بیماران حتماً باید از راهکارهای مناسب برای مدیریت استرس خود کمک بگیرند.
مهم‌ترین علائم بیماری اگزما چیست؟
علائم بیماری اگزما می‌تواند از خفیف تا بسیار شدید و حتی ناتوان‌کننده متفاوت باشد. اگر علائم این بیماری را بشناسید و قبل از گسترده شدن بر روی پوست، به درمان و کنترل آن اهمیت دهید، می‌توانید از تشدید شدن علائم جلوگیری کنید. ازجمله مهم‌ترین علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- پوست خشک
- خارش پوست
- بثورات پوستی
- برجستگی روی پوست شما
- لکه‌های ضخیم و چرمی پوست
- پوسته‌پوسته شدن
- تورم
علائم اگزما بیشتر در کدام قسمت‌های بدن ظاهر می‌شود؟
علائم اگزما ممکن است در هر ناحیه از پوست نمایان شود؛ اما رایج‌ترین مکان‌هایی که علائم این بیماری پوستی ممکن است در آن نقاط نمایان گردد، عبارت‌اند از:
- اگزمای دست
- گردن
- آرنج
- مچ پا
- زانو
- پا
- صورت و مخصوصاً گونه‌ها
- داخل و اطراف گوش
- لب
در نواحی زیر نیز ممکن است علائم این بیماری را ملاحظه کنید ولی احتمال آن کمتر خواهد بود:
- نوک سینه‌ها
- سینه‌ها
- چین‌های پوست در نزدیکی واژن (فرج)
- آلت تناسلی
آیا اگزما درد هم دارد؟
اغلب این بیماری درد ندارد ولی چون با علائم آزاردهنده‌ای مانند خارش و خشکی همراه است، قبل از رسیدن به مراحل سخت‌تر با مراجعه به متخصص پوست، کنترل می‌شود؛ اما در برخی از بیماران که علائم شدید است و منجر به پاره شدن پوست و زخم می‌شود، ممکن است بیماری با درد نیز همراه باشد.
چه مواردی علائم اگزما را تشدید می‌کنند؟
اگر شما یا عزیزانتان به این بیماری مبتلا شده‌اید، بسیار مهم است که از عوامل تحریک‌کننده به دور باشید و مواردی که منجر به تشدید علائم می‌شوند را بشناسید. لازم به ذکر است شرایط این بیماری در هر فرد می‌تواند متفاوت باشد و عوامل تشدید علائم نیز متفاوت خواهد بود. رایج‌ترین عوامل تحریک‌کننده این بیماری، عبارت‌اند از:
- هوای خشک (رطوبت کم)
- پارچه یا مواد استفاده‌شده نامناسب در لباس مانند الیاف پشمی
- لوازم‌آرایش یا مراقبت از پوستِ نامناسب
- دود و آلاینده‌های زیاد
- صابون و مواد شوینده
- استرس‌های مداوم یا زیاد
- دست زدن به چیزی که نسبت به آن آلرژی دارید.
آیا غذا می‌تواند اگزما را ایجاد کند؟
طبق تحقیقات انجام شده هنوز رابطه مشخصی بین غذا و این بیماری وجود ندارد؛ اما اگر به غذایی حساسیت دارید و دچار اگزما هم شده‌اید، جداً از آن خودداری کنید. ازجمله مواد غذایی که می‌توانند برای بسیاری از افراد حساسیت ایجاد کنند، عبارت‌اند از:
- بادام‌زمینی
- لبنیات
- تخم‌مرغ
بنابراین باید به رژیم غذایی خود توجه داشته باشید تا درصورتی‌که متوجه حساسیت به یک ماده غذایی و بدتر شدن شرایط بیماری بعدازآن شدید، از استفاده مجدد آن پرهیز کنید.
اگزما چگونه تشخیص داده می‌شود؟
متخصص پوست معمولاً پس از معاینه فیزیکی اگزما با وجود علائم و شرح‌حال شما بیماری را تشخیص می‌دهد؛ اما برای تشخیص درست این بیماری حتماً به سراغ یک پزشک حاذق بروید؛ زیرا علائم این بیماری می‌تواند شبیه به سایر بیماری‌ها باشد و اگر پزشک تجربه کافی نداشته باشد، ممکن است تشخیص و درمان اشتباهی انجام دهد.
گاهی ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق‌تر، آزمایشات زیر را نیز برایتان تجویز نماید:
- یک تست آلرژی
- آزمایش خون جهت بررسی علل بثورات ایجاد شده
- بیوپسی یا نمونه‌برداری از پوست برای تشخیص دقیق
روش‌های مدیریت و درمان اگزما
مدیریت و درمان این بیماری، برای هر فرد بسته به شرایط سلامتی و علائمی که دارد، متفاوت خواهد بود. بااین‌حال، درمان‌های کلی عبارت‌اند از:
- استفاده از مرطوب‌کننده‌های ملایم در طول روز برای جلوگیری از خشکی پوست
- استفاده از مرطوب‌کننده مناسب بلافاصله بعد از دوش گرفتن یا شستن دست‌ها
- استفاده از داروهای موضعی مانند استروئیدها طبق تجویز پزشک
- مصرف داروهای ضدالتهاب، کورتیکواستروئیدها یا آنتی‌هیستامین‌ها جهت کاهش علائمی مانند تورم و خارش
- داروهای سرکوب‌کننده برای سیستم ایمنی جهت تنظیم عملکرد آن
- نوردرمانی برای بهبود ظاهر پوست و همچنین از بین بردن لکه‌های پوستی
از چه مرطوب‌کننده‌هایی برای درمان اگزما استفاده کنیم؟
بهترین حالت این است که پزشک، مرطوب‌کننده مناسب را برای شما تجویز نماید؛ اما اگر خودتان خواستید یک مرطوب‌کننده خوب برای این بیماری انتخاب کنید، باید حتماً ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- ضد حساسیت، فاقد عطر و رنگ
- ملایم یا مناسب برای پوست‌های حساس
- حاوی وازلین یا روغن معدنی
- عدم استفاده شدن از مواد نگه‌دارنده یا تثبیت‌کننده در آن
- دارای ترکیبات مناسب مانند لیپیدها و سرامیدها برای بهبود سد محافظتی پوست
آیا اگزما عوارضی هم دارد؟
اگزما بیشتر منجر به ناراحتی خود بیمار می‌شود و به همین دلیل بهتر است روند درمان کامل آن صورت پذیرد. همچنین در صورت عدم درمان در زمان صحیح و تحت نظر یک پزشک حاذق ممکن است مشکلات زیر به وجود آیند:
- ممکن است باعث ایجاد تاول‌های پر از مایع روی پوست شما شود.
- ممکن است به دلیل زخم شدن پوست و ورود باکتری‌ها یا ویروس به داخل پوست، عفونت ایجاد شود.
- علائمی که نشان می‌دهند این عوارض ایجاد شده‌اند، عبارت‌اند از:
- تب و لرز.
- مایع شفاف تا زردی که از تاول‌های ایجاد شده روی پوست شما نشت می‌کند.
- درد و تورم
چگونه از ابتلا به اگزما پیشگیری کنم؟
اگرچه همیشه نمی‌توان از ایجاد این بیماری جلوگیری کرد ولی مواردی که می‌تواند در پیشگیری و کنترل آن کمک‌کننده باشند، عبارت‌اند از:
- رطوبت رسانی پوست به‌صورت روزانه دومرتبه و بلافاصله بعد از حمام کردن
- عدم استفاده از آب خیلی داغ برای دوش گرفتن (بهتر است از آب گرم ولی نه داغ، استفاده شود)
- نوشیدن آب در طول شبانه‌روز به مقدار کافی (تقریباً 8 لیوان برای بزرگسالان)
- استفاده از لباس‌های پنبه‌ای گشاد و عدم استفاده از لباس‌های دارای الیاف مصنوعی
- مدیریت استرس
- دوری کردن از محرک‌ها و آلرژن‌ها
سخن پایانی …
اگزما یک بیماری پوستی شایع است که می‌تواند از حالت بسیار خفیف و قابل‌درمان تا حالت بسیار شدید و غیر قابل‌درمان قطعی متفاوت باشد. آنچه مهم است این است که شما با دیدن اولین علائم این بیماری به‌موقع به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات درمانی و مراقبتی لازم هرچه زودتر انجام شوند.