خواص دارویی گیاه گل گاوزبان و عوارض آن برای سلامتی

این گیاه ارزشمند سرشار از اسید لینولئیک است که یک اسید چرب امگا ۶ محسوب می‌شود که باعث کاهش التهابات می‌شود. گل گاوزبان یکی از گیاهان تقویت‌کننده سلامتی می‌باشد که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. خواص این گیاه می‌تواند به درمان بیماری‌های آسم، آرتریت روماتوئید و درماتیت اتوپیک کمک کند. در این مقاله قصد داریم به خواص گیاه گل گاوزبان بپردازیم.

گیاه گل گاوزبان چیست؟

گل گاوزبان یک گیاه یک ساله است که بومی منطقه مدیترانه می‌باشد، اما به دلیل خواص دارویی فوق‌العاده‌ای که دارد در مناطق دیگر نیز به طور گسترده ای رشد داده می‌شود. ساقه و برگ‌های این گیاه با موهای درشت و خاردار پوشانده شده است. گل‌های آبی روشن آن بسیار زیبا و به شکل ستاره هستند. گیاه تازه گل گاوزبان دارای طعم شور و بوی شبیه خیار است.

این گیاه که به نام گل ستاره‌ای نیز شناخته می‌شود، گیاهی است که به دلیل داشتن خواص دارویی مورد توجه قرار گرفته است. در طب سنتی از گل گاوزبان برای گشاد شدن رگ‌های خونی، درمان تشنج و آرامش اعصاب استفاده می‌کنند. علاوه بر اینکه می‌توان از گل این گیاه در طب سنتی استفاده کرد. از برگ این گیاه می‌توانید برای درست کردن چایی گیاهی استفاه کنید.

چیزی که توجه دانشمندان را به خودش جلب کرده است خواص دارویی دانۀ این گیاه است که می‌توان از خواص درمانی آن به‌صورت موضعی بر روی مو و پوست استفاده کرد. همچنین افرادی که اختلالات تنفسی و گوارشی دارند می‌توانند از مکمل این گیاه ارزشمند استفاده کنند.

فواید گیاه گل گاوزبان برای سلامتی

گل گاوزبان مزایای زیادی برای سلامتی دارد که به تعدادی از آن‌ها می‌پردازیم.

التهاب را تسکین می‌دهد

طبق تحقیقات انجام شده روغن دانه این گیاه خواص ضدالتهابی قدرتمندی دارد. همچنین مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد روغن دانه این گیاه برای محافظت در برابر آسیب سلول‌های اکسیداتیو که می‌تواند در التهاب نقش داشته باشد مؤثر باشد.

یک مطالعه بر روی 74 نفر که آرتریت روماتوئید داشتند نشان داد که مصرف مکمل روغن گل گاوزبان به مدت 18 ماه باعث شد تا علائم این اختلال التهابی کاهش پیدا کند.

کمک به درمان آسم

تحقیقات نشان می‌دهد که عصاره این گیاه ارزشمند با کاهش التهاب در مجاری تنفسی می‌تواند باعث تسکین علائم تنفسی شود. یک مطالعه بر روی 43 کودک طی 12 هفته نشان داد که مصرف مکمل حاوی روغن گل گاوزبان همراه با ترکیباتی مانند روغن ماهی، ویتامین‌ها و مواد معدنی، التهاب و علائم آسم را کاهش می‌دهد.

در یک آزمایشگاه تحقیقی روی 38 نفر انجام شد که در این تحقیق 3 مرتبه در روز به هر فرد مقدار 5 میلی‌لیتر عصاره گل گاوزبان داده می‌شد در پایان تحقیق مشخص شد که علائم آسم در افراد بهبود پیدا کرده است.

باعث سلامت پوست می‌شود

روغن دانه این گیاه دارای اسید گاما لینولنیک است که یک اسید چرب بوده و برای پوست بسیار مفید می‌باشد. این روغن همچنین خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد که باعث بهبود زخم شده و پوست شما را ترمیم می‌کند.

مطالعات نشان می‌دهد که خواص گل گاوزبان می‌تواند به بهبود بیماری‌های پوستی مانند درماتیت آتوپیک و اگزما کمک شایانی بکند. در تحقیقی که بر روی 32 نوزاد صورت گرفت مشخص شد که پوشیدن یک پیراهن آغشته به روغن گل گاوزبان به تن نوزاد به مدت 2 هفته و به صورت روزانه، باعث شده تا قرمزی و خارش پوست نوزاد به شدت کاهش پیدا کند.

سایر خواص دارویی گل گاوزبان

همان‌طور که گفتیم گل گاوزبان یک گیاه خوشبو و محبوب است که حاوی انواع مواد معدنی، ویتامین ها و سایر مواد مغذی است که باعث سلامتی می‌شود. به همین دلیل در طب سنتی به وفور از خواص دارویی این گیاه استفاده می‌کنند. شاید تعجب کنید اگر بدانید می‌توانید از گل و برگ این گیاه در سالادها و آشپزی نیز استفاده کنید و از خواص آن بهره مند شوید. گاوزبان سرشار از اسیدهای چرب ضروری مانند گاما لینولنیک اسید (GLA) یا اسید چرب امگا 6 است که تاکنون برای ترمیم مفاصل، سلامت پوست و افزایش ایمنی مورد مطالعه قرار گرفته است. این گیاه همچنین دارای مقادیر زیادی ویتامین C و ویتامین A است. ویتامین C موجود در گل گاوزبان به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی آن ارزشمند است، در حالی که ویتامین A به تقویت بینایی کمک می کند. سایر خواص دارویی این گیاه عبارت‌اند از:

به دفع سموم کمک می‌کند

گل گاوزبان به عنوان یک گیاه ادرارآور برای حذف مایع اضافی از بدن استفاده می شود و اعتقاد بر این است که به خوبی به دفع سموم کمک می کند.

خاصیت خنک کننده دارد و تب را پایین می‌آورد

گل گاوزبان دارای ماده‌ای به نام کولین است که غدد تولید کننده عرق را تحریک کرده و بدن را خنک می‌کند. در نتیجه به دلیل خاصیت خنک‌کنندگی این گیاه، از آن برای درمان تب، برونشیت، سرماخوردگی و آنفولانزا استفاده می‌شود.

گل گاوزبان علائم آرتروز را تسکین می‌دهد

این گیاه برای درمان آرتروز نیز استفاده می شود. گل گاوزبان سرشار از اسیدهای چرب ضروری است که به تسکین درد ناشی از انواع آرتریت کمک می‌کند.

یک آرام بخش قوی است

گل گاوزبان دارای اثر آرام بخشی قوی است. این گیاه حاوی ترکیباتی مانند نیاسین یا نیکوتینیک اسید است که می‌تواند اثرات مثبتی در برابر اضطراب، استرس و عصبی بودن داشته باشد.

برای درمان و پیشگیری از دژنراسیون ماکولا مفید است

بیماری دیگری که ممکن است در اثر کمبود اسیدهای چرب ایجاد شود، دژنراسیون ماکولا است. این بیماری معمولا در سنین بالا اتفاق می‌افتد که می‌تواند باعث از دست دادن بینایی شود. گل گاوزبان به دلیل داشتن اسیدهای چرب می‌تواند برای پیشگیری و درمان دژنراسیون ماکولا استفاده شود.

برای کمک به بهبود برخی سرطان‌ها مناسب است

این گیاه سرشار از اسید چرب امگا 6 است که بر رشد تومور سینه تأثیر مثبت دارد. گل گاوزبان همچنین در درمان التهاب غده پروستات استفاده می‌شود.

برای مشکلات گوارشی مفید است

گاوزبان باعث هضم بهتر غذا می‌شود و به تسکین دردهای معده مانند گاستریت و سندرم روده تحریک پذیر کمک می‌کند.

گل گاوزبان عفونت را درمان می‌کند

تحقیقات نشان می‌دهد این گیاه برای درمان عفونت‌ها و التهابات پوستی مانند درماتیت، اگزما، پسوریازیس، جوش، تبخال، قارچ ناخن و غیره استفاده می‌شود. همچنین ضماد برگ خرد شده گل گاوزبان برای تسکین گزش و نیش حشرات، کاهش تورم و کبودی استفاده می‌شود و برای رفع جوش و بثورات بسیار مفید است.

شیر مادر را زیاد می‌کند

دمنوش گل گاوزبان می‌تواند شیر مادر را افزایش دهد. البته باید قبل از مصرف آن حتما با پزشک خود مشورت کنید.

دوز توصیه شده گل گاوزبان چقدر است؟

روغن دانه گاوزبان را می‌توانید 1 تا 3 گرم در روز استفاده کنید (1 گرم در روز برای کودکان و حداکثر 3 گرم در روز برای بزرگسالان قابل استفاده است). در صورتی که تمایل به مصرف دمنوش این گیاه داشتید 2 گرم از پودر گیاه گل گاوزبان برای یک فنجان آب جوش کافی است و می‌توانید روزانه حداکثر 3 فنجان از این دمنوش را مصرف کنید. مکمل‌های این گیاه نیز در بازار موجود هستند که دارای دوزهای خوراکی 2000 تا 4000 میلی گرم در روز برای بزرگسالان و 1000 تا 2000 میلی گرم در روز برای کودکان مبتلا به اختلالات پوستی استفاده می‌شود. اما به دلیل احتمال حساسیت و بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف مکمل‌ها حتما قبل از استفاده از آن‌ها با یک پزشک مشورت کنید.

عوارض جانبی بالقوه گل گاوزبان

مانند سایر روغن‌های اساسی، روغن گل گاوزبان به‌هیچ‌وجه نباید بلعیده شود بلکه باید به صورت موضعی استفاده گردد. همچنین قبل از استفاده باید حتماً روغن این گیاه را با روغن حامل مانند روغن نارگیل یا آووکادو رقیق کنید تا از تحریک پوستی جلوگیری شود. اگر برای بار اول است که می‌خواهید از این روغن استفاده کنید باید ابتدا مقدار کمی از رقیق شده آن با روغن حامل را روی قسمت کوچکی از پوست مانند بازوی داخلی یا پشت گوشتان امتحان کنید و 24 ساعت منتظر بمانید. بعد از آن اگر علائم آلرژیک مانند قرمزی، التهاب، خارش و … روی پوستتان ایجاد نشد می‌توانید برای قسمت‌های دیگر پوست نیز استفاده کنید.

مکمل‌های این گیاه نیز در بازار عرضه می‌شوند که ممکن است با عوارض جانبی خفیفی از جمله مشکلات گوارشی مانند گاز، نفخ و سو، هاضمه همراه باشند. در موارد نادر نشان داده شده است که مصرف مقادیر زیاد روغن گل گاوزبان عوارض جانبی جدی‌تری از جمله تشنج را به دنبال دارد. این مکمل‌ها همچنین ممکن است با برخی داروها از جمله داروهای رقیق‌کننده خون تداخل داشته باشند.

به خاطر داشته باشید که گیاه گل گاوزبان حاوی آلکالوئیدهای پیرولیزیدین (PA) است که می‌توانند برای کبد سمی باشند و ممکن است مصرف بیش‌ازحد آن باعث نوعی سرطان شود که البته بسیاری از آن‌ها هنگام فراروری حذف می‌شوند؛ اما به‌هرحال همیشه باید اعتدال را حفظ کنید و در مورد مصرف مکمل‌های آن نیز حتماً باید با پزشک مشورت نمایید. از طرفی در صورت تمایل به استفاده از دم‌نوش آن سعی کنید نوع خالص آن را تهیه نمایید.

بعلاوه، گل گاوزبان نباید توسط افرادی که دارای مشکلات کبدی هستند یا زنانی که باردار یا شیرده هستند استفاده شود. سرانجام، اگر دارویی مصرف می‌کنید یا شرایط سلامتی زمینه‌ای دارید، حتماً قبل از مصرف مکمل با متخصص خود صحبت کنید.

سخن پایانی …

گل گاوزبان یک گیاه دارویی بسیار مفید است که مهم‌ترین خاصیت آن آرامش بخشی است؛ اما در طب سنتی برای موارد دیگری نیز از این گیاه استفاده می‌کنند. استفاده از آن بسیار آسان است و می‌توانید به‌صورت دم‌نوش میل نمایید یا از روغن آن استفاده کنید؛ اما مصرف بیش از اندازه این گیاه می‌تواند عوارضی داشته باشد؛ بنابراین در هنگام مصرف اعتدال را رعایت کنید و در شرایط گفته شده در مقاله از استفاده آن اجتناب نمایید.