آکنه چیست و چگونه می توان از آن پیشگیری کرد؟
آکنه یک بیماری پوستی است که وقتی فولیکولهای موی شما به روغن و سلولهای مرده پوستی متصل میشوند، رخ میدهد. بهعبارتدیگر مسدود شدن منافذ به دلیل تولید سبوم (چربی پوست) زیاد این شرایط را ایجاد میکند. این وضعیت اغلب باعث ایجاد جوشهای سرسفید، جوشهای سرسیاه یا جوشهای التهابی میشود و معمولاً در صورت، پیشانی، قفسه سینه، قسمت فوقانی پشت و شانهها ظاهر میشود. آکنه بیشتر در بین نوجوانان به دلیل دوران بلوغ متداول است، اگرچه ایجاد جوش در هر سنی با وجود پوست چرب ممکن است اتفاق بیفتد.
در این مقاله قصد داریم به عوامل و علل ایجاد آکنه بپردازیم، لطفاً تا پایان با سفیر زیبایی همراه باشید.
حقایقی در مورد آکنه که باید بدانید!
مهمترین حقایقی که باید در مورد آکنه بدانید، عبارتاند از:
- آکنه یک بیماری پوستی است که غدههای روغنی را در پایه فولیکولهای مو درگیر میکند.
- از هر 4 نفر 11 تا 30 ساله 3 نفر به آن مبتلا هستند.
- خطرناک نیست، اما میتواند جای زخمهای پوستی یا اسکار پوستی را بعد از درمان به وجود آورد.
- درمان بستگی به این دارد که چقدر شدید و مداوم است.
- فاکتورهای خطر شامل ژنتیک، چرخه قاعدگی، اضطراب و استرس، آبوهوای گرم و مرطوب، استفاده از آرایش با محصولات چرب و فشار دادن یا دستکاری جوشها است.
درمانهای مؤثری برای این عارضه وجود دارد، اما آکنه میتواند پایدار باشد .جوشها و برآمدگیها بهآرامی بهبود مییابند. بهترین راه بهبود آن مراقبت روزانه از پوست به شکل یک عادت است و در موارد شدید باید تحت نظر یک متخصص پوست باشید. بسته بهشدت آن، این عارضه میتواند باعث ناراحتی عاطفی نیز بشود، تأثیر منفی روانی داشته باشد و یا پوست را زخم کند. هرچه زودتر شروع به درمان کنید، احتمال بروز چنین مشکلاتی کمتر میشود.
علائم آکنه چیست؟
علائم و نشانههای آکنه بسته بهشدت وضعیت شما و نوع آن، متفاوت است. شایعترین علائم ایجاد این عارضه عبارتاند از:
- سرهای سفید (به دلیل منافذ بسته)
- سرسیاه (به دلیل منافذ با شاخه باز)
- برجستگیهای کوچک و قرمز (پاپول)
- جوشها (پاستولها) که دارای پاپولهایی است که در نُک آنها وجود دارد.
- تودههای بزرگ، جامد و دردناک در زیر سطح پوست (گرهها)
- تودههای پردرد و همراه با چرک در زیر سطح پوست (ضایعات کیستیک)
دلایل بروز آکنه چیست؟
چهار عامل اصلی که باعث ایجاد این عارضه میشوند، شامل موارد زیر هستند:
- تولید بیشازحد روغن توسط غدد سباسه به نام سبوم در پوست ( به همین دلیل انواع آکنه در پوست چرب بیشتر دیده میشود.)
- گرفتگی فولیکولهای مو توسط روغن و سلولهای مرده پوست
- باکتریها و آلودگیهای محیطی
- فعالیت بیشازحد یک نوع هورمون (آندروژن) که بیشتر به دلیل عدم تعادل هورمونی ایجاد میشود.
آکنه بهطورمعمول در صورت، پیشان ، قفسه سینه، قسمت فوقانی پشت و شانهها ظاهر میشود، زیرا این مناطق از پوست بیشترین روغن (غدد سباسه) را دارند. فولیکولهای مو به غدد روغن وصل میشوند. این عارضه ممکن است دیواره فولیکول سرسفید ایجاد کند یا ممکن است پلاگین روی سطح آن باز باشد، تیره شود و باعث ایجاد جوش سرسیاه شود.
ممکن است گاهی یک جوش سرسیاه مانند خال به نظر برسد. اما در حقیقت منافذ با باکتری و روغن سوخته میشود که هنگام قرار گرفتن در معرض هوا قهوهای میشود. جوشها دارای لکههای قرمز با مرکز سفید هستند که وقتی فولیکولهای مسدود شده دچار التهاب یا آلوده شدن با باکتریها میشوند، رشد میکنند و انسدادها و التهاباتی که در اعماق فولیکولهای مو ایجاد میشود، تودههایی مانند کیست در زیر سطح پوست شما ایجاد میکند. منافذ دیگر در پوست شما که دهانه غدد عرق است، معمولاً درگیر آکنه نیستند.
عواملی که ممکن است آکنه را بدتر کند
این عوامل میتوانند آکنه را تحریک یا تشدید کنند:
هورمونها
آندروژنها هورمونهایی هستند که هنگام بلوغ در دختران و پسران افزایش پیدا کرده و موجب بزرگ شدن غدد چربی و ایجاد سبوم بیشتر میشوند. تغییرات هورمونی مربوط به بارداری و استفاده از داروهای ضدبارداری خوراکی نیز میتواند بر تولید سبوم تأثیر بگذارد و مقادیر بیشتری آندروژن در خون زنان گردش میکند که میتواند این عارضه را بدتر کند. همچنین در خانمها هنگام نزدیک شدن به پریودی احتمال افزایش این هورمون و ایجاد آکنه وجود دارد.
مصرف داروهای خاص
مصرف برخی از داروها میتواند میزان سبوم پوست و درنتیجه آکنه را افزایش دهد. ازجمله این موارد میتوان به داروهای حاوی کورتیکواستروئیدها، تستوسترون یا لیتیم اشاره نمود.
رژیم غذایی
تحقیقات نشان میدهد که برخی از رژیمهای غذایی، ازجمله شیر بدون چربی و غذاهای سرشار از کربوهیدرات مانند نان، شیرینی و چیپس ممکن است این عارضه را بدتر کنند. یک مطالعه کوچک بر روی 14 مرد مبتلا به این عارضه نشان داد که خوردن شکلات بیشازحد به وخیمتر شدن علائم کمک میکند. البته افرادی که پوست چرب دارند، بهتر است در خوردن هر مقدار از چربیها دقت احتیاط نمایند.
استرس و اضطراب
هرنوع نگرانی و استرس اعم فشارهای کاری یا عاطفی میتواند میزان تولید سبوم را افزایش داده و آکنه را بدتر کند.
عواملی که تأثیر کمتری بر آکنه دارند
این عوامل تأثیر کمتری روی افزایش آکنهها دارند:
غذاهای چرب
خوردن مواد غذایی چرب میتواند شرایط آکنههای موجود را بدتر کند، اما باعث افزایش آن نمیشود. کار در یک منطقه چرب مانند آشپزخانه با قابلمههای داغ بهطور دائم نیز باعث میشود روغن به پوست بچسبد و فولیکولهای مو را مسدود کند. این شرایط بیشتر باعث تحریک پوست و یا تقویت آکنه میشود.
بهداشت
آکنه همیشه به دلیل کثیف بودن پوست ایجاد نمیشود و نباید نسبت به این موضوع وسواس داشته باشید. در حقیقت، شستن بیشازحد پوست یا تمیز کردن آن با صابونهای سخت یا مواد شیمیایی، پوست را بیشتر تحریک میکند و چون پوست احساس حمله میکند، سبوم بیشتری تولید میکند و همین امر وضعیت آکنهها را بدتر میکند و یا آنها را افزایش میدهد.
لوازمآرایشی بیکیفیت
لوازمآرایشی لزوماً آکنه را وخیمتر نمیکنند، بهخصوص اگر از لوازمآرایشی بدون روغن استفاده کنید که منافذ پوست را مسدود نمیکند. لوازمآرایشی غیر روغنی نیز با اثربخشی داروهای آکنه اختلال ایجاد نمیکند. اما درصورتیکه از محصولات باکیفیت پایین استفاده کنید، احتمال بدتر شدن آکنه هست. در افرادی که پوست چرب دارند، حتی اگر از محصولات باکیفیت بالا اما اشتباه که مخصوص پوست چرب نیستند، استفاده کنند بهاحتمالزیاد دچار وخامت آکنه میشوند.
چه عواملی خطر ابتلا به آکنه را افزایش میدهد؟
عوامل خطر این عارضه شامل موارد زیر است:
سن
افراد در هر سنی میتوانند دچار این عارضه شوند، اما آکنه بیشتر در نوجوانان به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از بلوغ دیده میشود.
تغییرات هورمونی
چنین تغییراتی در نوجوانان، زنان، دختران و افرادی که از داروهای خاصی استفاده میکنند، ازجمله آنهایی که حاوی کورتیکواستروئیدها، آندروژنها یا لیتیم هستند بیشتر دیده میشود.
سابقه خانوادگی
ژنتیک نیز تا حدودی در ایجاد پوست چرب و آکنه نقش دارد .اگر هر دو والدین آکنه داشته باشند، احتمالاً شما نیز دچار آن میشوید.
مواد روغنی یا روغنی
ممکن است در جایی کار کنید که پوست شما با لوسیونها و کرمهای روغنی یا گریس بهصورت دائم در تماس باشد. در این شرایط احتمال بروز آکنه بیشتر است.
اصطکاک یا فشار روی پوست
این امر میتواند در مواردی مانند استفاده بیشازحد از تلفن ، تلفن همراه ، کلاه ایمنی ، یقههای تنگ و کولهپشتی آلوده ایجاد شود.
نحوه درمان آکنه چگونه است؟
اگر چندین هفته داروهای دون نسخه را برای بهبود امتحان کردهاید و به درمان آن کمکی نکردهاند، مجدداً باید به یک متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک شما میتواند داروهای قویتری تجویز کند. متخصص پوست میتواند به شما کمک کند:
- آکنههای خود را کنترل کنید.
- از زخم شدن یا آسیبهای دیگر پوست خودداری شود.
- جای زخمها بهبود یابند و جای جوش ایجاد نشود.
داروهای آکنه با کاهش تولید روغن، تسریع در گردش سلولهای پوستی، مبارزه با عفونت باکتریایی یا کاهش التهاب کار میکنند که به جلوگیری از زخم ناشی از آکنه نیز کمک میکنند. با اکثر داروهای آکنه بدون نسخه، ممکن است چهار تا هشت هفته نتیجه نبینید و ممکن است قبل از بهتر شدن پوست شما بدتر شود. اما درصورتیکه از همان ابتدا به یک متخصص پوست مراجعه کنید و مراقبتهای روتین روزانه از پوست چرب را بهدرستی انجام دهید، زودتر بهبود پیدا میکنید و دچار عوارضی مانند اسکار پوستی هم نمیشوید.
ممکن است پزشک در کنار داروها و توصیههای مراقبتی، یک رژیم غذایی نیز برایتان تجویز کند. رژیمدرمانی که پزشک توصیه میکند بستگی به سن شما، نوع و شدت آکنه شما بستگی دارد. معمولاً داروهای موضعی و داروهای مصرفی شما از طریق دهان (داروهای خوراکی) بهصورت ترکیبی مورداستفاده قرار میگیرند. زنان باردار قادر به استفاده از داروهای تجویز خوراکی و در برخی موارد داروهای موضعی برای آکنه نخواهند بود. در این صورت در مورد خطرات و فواید داروها و سایر روشهای درمانی موردنظر با پزشک خود صحبت کنید.
نکات پیشگیری و مدیریت آکنه
در اینجا چند نکته برای مراقبت از پوستی که آکنه دارد یا مستعد ابتلا به آن است، را برایتان شرح خواهیم داد:
- صورت خود را هر روز بیش از دو بار با آب گرم و صابون ملایم تهیهشده بهخصوص برای آکنه نشویید.
- درزمانی که پوست شما آکنه دارد تصمیم نگیرید جای جوشها را از بین برده و پوست خود را صاف کنید، زیرا این کار ممکن است باعث شود عفونت بیشتر به سمت لایههای زیرین حرکت کند و باعث مسدود شدن، تورم و قرمزی بیشتر شود.
- از پاره کردن یا فشار دادن جوشها خودداری کنید، زیرا این امر باعث ایجاد زخم و افزایش آکنه میشود.
- یک متخصص میتواند یک جوش را که به دلایل زیبایی نیاز به برداشتن سریع دارد، بدون ایجاد عوارضی مانند جای جوش درمان کند.
- از لمس صورت با دستهای آلوده بهعنوانمثال در محیط کار خودداری کنید.
- هنگام صحبت، تلفن را از صورت دورنگه دارید، زیرا احتمالاً حاوی آلودگیهایی است که میتواند منافذ را مسدود کند و احتمال آکنه را افزایش دهد.
- مرتباً دستها را بهخصوص قبل از استفاده از لوسیون، کرم یا آرایش بشویید.
- اگر عینک دارید، مرتباً عینک را تمیز کنید.
- اگر آکنه روی کمر، شانهها یا قفسه سینه است، سعی کنید لباسهای گشاد بپوشید تا پوست نفس بکشد. از پوشیدن لباسهای تنگ مانند روسری و کلاه خودداری کنید و در صورت استفاده مرتباً آنها را بشویید.
- محصولات آرایش را برای نوع پوست خودتان انتخاب کنید و از محصولات روغنی خودداری کنید. قبل از خواب آرایش را با پاککننده مناسب تمیز کنید.
- هنگام تراشیدن از ریشتراش برقی یا تیغهای ایمنی تیز استفاده کنید. قبل از استفاده از کرم اصلاح، پوست و ریش را با آب و صابون گرم و نرم کنید.
- موها را تمیز نگه دارید، زیرا سبوم و مانده پوست را جمع میکند. از محصولات موهایی که چرب هستند، مانند مواد حاوی کره کاکائو خودداری کنید.
- از قرار گرفتن در معرض آفتاب بیشازحد خودداری کنید، زیرا باعث میشود پوست سبوم بیشتری تولید کند..
- از اضطراب و استرس خودداری کنید، زیرا باعث افزایش تولید کورتیزول و آدرنالین میشود که باعث تشدید این عارضه میشوند.
- برای جلوگیری از تعریق، سعی کنید در هوای گرم و مرطوب، پوست را خنک و خشک نگه دارید.
سخن پایانی…
آکنه یک مشکل شایع است. این عارضه پوستی میتواند باعث خجالت شدید شود، اما درمانهای مؤثری برای آن در دسترس است که در صورت پایبند بودن به آنها و صبوری میتوانید بهخوبی این شرایط را درمان کنید. تصور میشود بسیاری از موارد آکنه در بزرگسالان ناشی از تغییر در سطح هورمون، عدم مراقبت صحیح و فعالیت در محیط آلوده است که میتوان بهراحتی همه آنها را با استفاده از محصولات مراقبتی صحیح و مراجعه به متخصص جهت تنظیم هورمونها برطرف کرد.
برای درمان آکنه بهتر است از مواد خانگی استفاده نکنید و در صورت تمایل به استفاده حتماً ابتدا مقدار کمی از آن را روی بخش کوچکی از پوست استفاده کنید تا مشخص شود که به آن حساسیت ندارید. بعد از چند ساعت، در صورت عدم ایجاد واکنشهایی مانند خارش، سوزش، قرمزی و … میتوانید برای کل پوست استفاده کنید.