شپش و راه های درمان آن
یکی از بیماری‌های مربوط به مو که ممکن است شما را نگران کند شپش سر هست. شپش نوعی بیماری است که توسط موجودات زنده بسیار ریزی در میان موها ایجاد می‌شود و دلایل مختلفی برای ایجاد آن وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها آلودگی محیط زندگی و استفاده از وسایلی مثل شانه و حوله به‌صورت مشترک است.
در این مقاله قصد داریم به‌طور کامل بیماری شپش، علائم و روش‌های درمان و پیشگیری از آن را برایتان توضیح دهیم. با ما همراه باشید.
شپش چیست؟
شپش نوعی انگل است که خود را به موی انسان می‌چسباند و از خون انسان بخصوص در پوست سر تغذیه می‌کند؛ بنابراین ممکن است در کل بدن نمایان شود اما شایع‌ترین نوع آن شپش سر است. آمارهای پزشکی نشان می‌دهد حتی در ایالات‌متحده هرساله 12 میلیون نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. متأسفانه خاصیت این انگل طوری هست که به‌راحتی تکثیر می‌شود. درواقع شپش‌های بالغ روزانه شش تخم جدید می‌گذارند که دقیقاً روی ساقه مو قرار می‌گیرند. اگر فاصله تخم‌ها تا ریشه کمتر از 6 میلی‌متر باشد می‌مانند و به شپش بالغ تبدیل می‌شوند؛ اما در فواصل دورتر می‌ریزند.
مرحله تخم‌گذاری حدود یک هفته طول می‌کشد و یک پوره تولید می‌کند. پوره‌ها سپس سه جهش متوالی را پشت سر می‌گذارند. این نوع حشره بالغ تقریباً به‌اندازه یک‌دانه کنجد است و دیدن آن بسیار سخت است، زیرا می‌تواند از سفید تا برنزه و حتی قهوه‌ای هر رنگ باشد.
این نوع حشره ها معمولاً چهار تا پنج بار در روز از خون تغذیه می‌کنند. آن‌ها با استفاده از قسمت‌های دهان خود به داخل پوست گاز می‌زنند و ماده‌ای را ترشح می‌کنند که در جلوگیری از لخته شدن خون نقش دارد.
انواع شپش
این نوع انگل انواع مختلفی دارد که شامل شپش سر، شپش بدن و شپش عانه می‌شود.
در ادامه هرکدام از این بیماری را به‌صورت کامل توضیح خواهیم داد:
شپش سر
شپش سر مخصوص انسان است و نمی‌تواند برای تغذیه میزبان دیگری داشته باشد و فقط باید از پوست سر انسان تغذیه کند؛ بنابراین این نوع بیماری‌ها را از حیوانات خانگی مثل سگ و گربه و … نخواهید گرفت.
این حشره ها بال ندارند، بنابراین نمی‌توانند پرواز کنند. آن‌ها شش پایه دارند که انتهای آن چنگال دارد و توسط این چنگال‌ها خود را به مو می‌چسبانند. شپش سر می‌تواند در هرجایی از پوست سر ساکن شود، اما معمولاً روی موهای پشت گردن و اطراف گوش‌ها که گرم‌تر است بیشتر دیده می‌شود.
شپش بدن
شپش بدن با شپش سر کمی فرق دارد زیرا تخم خود را به جای بدن روی لباس می‌گذارد. شپش‌های بدن با لباس زندگی می‌کنند و فقط برای تغذیه روی بدن حرکت می‌کنند. شپش بدن می‌تواند باعث ایجاد برخی بیماری‌ها شود که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تیفوس شپش دار
- تب راجعه
- تب سنگر
شپش بدن تنها نوع این انگل شناخته شده در انتشار بیماری است.
شپش عانه
شپش شرمگاهی روی ناحیه تناسلی رشد می‌کند و نوعی شپش با پاهای جلوی بزرگ است و باعث می‌شود و زیر میکروسکوپ شبیه خرچنگ دیده می‌شود. آن‌ها کوچک‌ترین نوع این بیماری هستند. بیماری عانه ملقب به خرچنگ است و معمولاً در طی فعالیت جنسی از یک شخص به شخص دیگر منتقل می‌شود. آن‌ها ناحیه تناسلی را به‌عنوان میزبان خود انتخاب می‌کنند و می‌توانند باعث خارش شدید شوند.
چگونه سرایت می‌کند؟
همان‌طور که می‌دانید بیماری شپش یک بیماری مسری است و در صورتی که یکی از افراد خانواده به آن مبتلا می‌شود باید مراقب باشید که به دیگران سرایت نکند. بیماری این بیماری بیشتر در کودکان در سنین مدرسه به دلیل عدم رعایت بهداشت در طول ساعات مدرسه اتفاق می‌افتد. منظور از این عدم رعایت بهداشت مواردی مثل استفاده از حوله مشترک هست.
کودکانی که در شرایط شلوغ زندگی می‌کنند ممکن است بیشتر به این بیماری مبتلا شوند. فقط دو راه وجود دارد که شپش سر از فردی به فرد دیگر گسترش می‌یابد. یکی از آن‌ها تماس مستقیم سربه‌سر است، مثل وقتی که بچه‌ها برای دیدن یک کتاب دقیقاً کنار هم می‌نشینند و سرشان به هم می‌خورد. راه دیگر این است که کلاه، کش مو، روسری یا هر مورد شخصی مانند شانه یا برس به‌صورت اشتراکی استفاده شود.
شپش بدن نیز توسط انگل‌هایی که با لباس‌های شسته نشده زندگی می‌کنند، پخش می‌شود. برخلاف انواع دیگر این بیماری، به‌سادگی می‌توان از شیوع شپش بدن جلوگیری کرد. کاری که در این مورد باید انجام دهید این است که بلافاصله بعد از درآوردن لباس فرد مبتلا آن‌ها را به‌صورت جداگانه و به‌خوبی بشویید. همچنین این افراد نباید لباس‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارند.
شپش عمومی («خرچنگ») از طریق فعالیت جنسی پخش می‌شود. کودکانی که به شپش عانه مبتلا می‌شوند ممکن است قربانی سو استفاده جنسی قرار گرفته باشند و باید این مورد را بررسی کنید.
نحوه درمان
تعدادی روش درمانی وجود دارد که می‌تواند به‌طور مؤثری این بیماری را از بین ببرد. این درمان‌ها شامل محصولات بدون نسخه، داروهای طبیعی و داروهای تجویز شده هستند. خلاص شدن از شر این بیماری به‌طور کامل شامل سه مرحله است. مهم نیست که چه نوع شپشی دارید، روند درمان اساساً یکسان است:
- شپش‌ها باید کشته شوند.
- تخم‌ها باید کشته شده و برداشته شوند.
- مناطق و لباس‌های آسیب‌دیده باید تمیز شوند.
رایج‌ترین محصول درمانی این بیماری شامل شامپوی حشره‌کش است. پس از استفاده از این روش درمانی در ناحیه آسیب‌دیده، نباید تا دو روز موها را شست. می‌توانید از یک شانه مخصوص برای درمان شپش نیز استفاده کنید تا تخم‌هایی که خود را به ساقه مو متصل کرده‌اند، با دقت از بین ببرید.
شما باید هر منطقه از خانه خود را که ممکن است مو ریخته باشد کاملاً جاروبرقی کنید. هر تختخواب یا لباسی که در معرض این بیماری قرار گرفته باشد، باید با آب گرم و صابون بشویید.
همچنین نتایج برخی از مطالعات نشان داده‌اند که روغن‌های اساسی می‌توانند در درمان شپش نقش داشته باشند. اگر این بیماری را دارید، می‌توانید با روغن‌های زیر تسکین پیدا کنید:
- روغن درخت چای
- روغن اکالیپتوس
- روغن چریش
- روغن اسطوخدوس
نحوه جلوگیری
هیچ محصول یا روش اثبات‌شده‌ای وجود ندارد که شیوع این بیماری را به‌طور کامل از بین ببرد، اما مراحلی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش احتمال ابتلا به آن رعایت نمایید. تا جایی که امکان دارد از تماس تن‌به‌تن با افراد دیگر خودداری کنید. هرگز محصولات بهداشت شخصی، به‌ویژه شانه یا برس را به اشتراک نگذارید. سعی کنید از «نقاط گرم» مانند فضای کمد مشترک، قلاب‌های کت و کمد در مکان‌های عمومی خودداری کنید. به کودکان در سنین مدرسه خود در مورد این بیماری و مراحلی که می‌توانند برای جلوگیری رعایت کنند بگویید.
گاهی اوقات، آلرژی به مدفوع شپش منجر به بثورات و ناراحتی اضافی در فرد مبتلا می‌شود. خراش مداوم یک ناحیه (برای رفع خارش) می‌تواند منجر به شکستن سطح پوست و متعاقباً ایجاد عفونت در آن ناحیه شود. در موارد نادر، شپش‌هایی که روی مژه زندگی می‌کنند، می‌توانند منجر به التهاب چشم و قرمزی شوند. گاهی اوقات وجود این بیماری می‌تواند منجر به استرس و شب‌های بی‌خوابی برای کودکان و والدین شود.
اگر تخم‌های شپش در طی درمان اولیه به‌درستی تخریب نشوند، یا اگر تماس مکرر با شخصی داشته باشید که آلودگی شپش خود را به‌طور کامل درمان نکرده است، ممکن است دچار آلودگی‌های مکرر شوید. اگر این اتفاق افتاد، باید کل درمان را هفت روز از تاریخ درمان اولیه خود تکرار کنید.
سخن پایانی …
توجه داشته باشید که با اینکه بیماری شپش یک بیماری مسری است اما با رعایت نکات گفته شده و توجه ویژه در مدت‌زمان کوتاه می‌توانید آن را درمان کرده و از سرایت بیماری به افراد دیگر جلوگیری کنید. پس نگران نباشید و فقط اقدامات لازم را به‌طور کامل برای یک الی دو هفته انجام دهید. اگر بازهم نگران بودید می‌توانید در این زمینه با یک پزشک نیز مشورت کنید.