تب اسکارلت یا مخملک چیست و چطور درمان می شود؟!
تب اسکارلت یا مخملک یک بیماری است که توسط نوعی باکتری به نام استرپتوکوک گروه A ایجاد می‌شود. افزایش این باکتری در بدن یکی از دلایل گلودرد نیز هست. مخملک باعث ایجاد بثورات قرمز و برآمدگی در سرتاسر بدن شما می‌شود و به همین دلیل این نام را به خود اختصاص داده است. این بیماری بیشتر کودکان را مبتلا می‌کند، اما می‌تواند بزرگسالان را نیز درگیر کند. درحالی‌که علائم ناراحت‌کننده‌ای مانند تب، گلودرد و بثورات پوستی را به دنبال دارد، درمان آنتی‌بیوتیکی، این بیماری را به‌سرعت از بین میبرد.
در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم شما را با علائم، علل و نحوه تشخیص و درمان تب اسکارلت آشنا کنیم. پس تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
تب اسکارلت یا مخملک چیست؟
مخملک یا اسکارلاتینا نوعی عفونت است که توسط باکتری استرپتوکوک گروه A به وجود می‌آید. اگرچه وجود برخی از باکتری‌ها حتی برای سلامت بدن مفید است ولی برخی از آنها می‌توانند عامل بیماری باشند.
باکتری‌های مضر عامل مخملک نیز نوعی سم ایجاد می‌کنند که باعث ایجاد بثورات قرمز روشن بر روی پوست می‌شود و سراسر بدن را درگیر می‌کند. این بثورات همچنین با نوعی برآمدگی همراه هستند که گاهی اوقات به آن راش کاغذ سنباده نیز می‌گویند.
چطور یک فرد به مخملک مبتلا می‌شود؟
باکتری گروه A استرپتوکوک که عامل تب اسکارلت است در گوش، بینی، گلو و روی پوست شما زندگی می‌کند. به همین دلیل، افرادی که مبتلا هستند به‌راحتی می‌توانند با سرفه یا عطسه آن را به دیگران منتقل کنند.
سرفه یا عطسه باعث ایجاد قطرات ریز حاوی باکتری و انتقال آن می‌شود. حال، یک فرد سالم در صورت به وجود آمدن شرایط زیر به مخملک مبتلا خواهد شد:
- اگر در فضایی که قطرات ریز تنفس فرد مبتلا به مخملک وجود دارد، نفس بکشید.
- اگر یک سطح حاوی قطرات را لمس کنید و بلافاصله بینی یا دهان خود را لمس کنید.
- اگر از لیوان، قاشق یا بشقاب فرد مبتلا غذا یا نوشیدنی بخورید.
- اگر زخم‌های پوستی ناشی از استرپتوکوک گروه A در فرد مبتلا را لمس کنید.
به‌ندرت، افراد ممکن است با خوردن غذاهایی که به‌درستی تهیه نشده‌اند یا کیفیت خوبی ندارند، به استرپتوکوک گروه A مبتلا شوند. همچنین استرپتوکوک گروه A معمولاً با دست زدن به حیوانات خانگی انتقال پیدا نمی‌کند.
علائم تب اسکارلت یا مخملک چیست؟
اولین علائم ظاهری معمولاً تب و گلودرد است که ممکن است با سرماخوردگی اشتباه گرفته شود. بارزترین علامت مخملک، بثورات قرمز و ناهموار است. بااین‌حال، کمتر از 10 درصد موارد استرپتوکوکی دارای راش همراه نیز هستند.
علائم راش‌های احتمالی در افراد مبتلا به مخملک نیز عبارت‌اند از:
- یک بثورات قرمز ممکن است ابتدا در اطراف گردن و سینه فرد بیمار ظاهر شود.
- بثورات ممکن است به پشت، بازوها، پاها و صورت گسترش پیدا کند.
- ممکن است یک ناحیه رنگ‌پریده در اطراف دهان بیمار ایجاد شود.
- چین‌وچروک های پوستی و پتشی (برجستگی‌های کوچک قرمز یا بنفش) در زیر بغل، آرنج و کشاله ران که ممکن است قرمزتر از بقیه بثورات (خطوط پاستا) باشند.
علائم دهان و گلو در افراد مبتلا به تب اسکارلت نیز شامل موارد زیر است:
- ممکن است روی زبان یک پوشش سفید رنگ ایجاد شود.
- ممکن است زبان حالت متورم، قرمز و ناهمواری مانند توت‌فرنگی به خود بگیرد.
- لوزه‌ها و گلوی بیمار می‌تواند متورم، قرمز و دردناک شود.
- لوزه‌ها و گلوی بیمار ممکن است با پوششی سفید یا زرد یا نقاطی از چرک سفید یا زرد همراه شود.
- ممکن است بیمار در بلع مشکل داشته باشد.
علائم دیگری نیز وجود دارند که ممکن است تجربه شوند، ازجمله:
- لرز
- تب
- دل‌درد
- حالت تهوع و استفراغ
- سردرد
- دردهای بدن و عضلات
- تورم غدد
- کاهش اشتها
- برجستگی‌های کوچک قرمز یا بنفش روی سقف دهان شما
بثورات مخملک چه ویژگی‌های ظاهری دارد؟
بثورات مخملک یا تب اسکارلت معمولاً به‌صورت لکه‌های کوچک و مسطح روی پوست بیمار شروع می‌شوند. این لکه‌ها به‌آرامی با پیشروی بیماری به برجستگی‌های ریز تبدیل خواهند شد. این بثورات ممکن است شبیه آفتاب سوختگی بد نیز به نظر برسند. برخی دیگر این بثورات را مانند کاغذ سنباده خشن توصیف می‌کنند.
عوارض مخملک یا تب اسکارلت چیست؟
طبق تحقیقات انجام شده، عوارض ناشی از تب اسکارلت معمولاً نادر است. بااین‌حال، برخی از عوارض احتمالی شامل موارد زیر هستند:
- آبسه (جبچه های چرکی) در اطراف لوزه‌ها یا مغز بیمار
- غدد لنفاوی متورم در گردن
- عفونت‌های گوش
- ماستوئیدیت (عفونت استخوان گوش)
- عفونت‌های سینوسی
- ذات‌الریه
- تب روماتیسمی
- آسیب به کلیه
- آرتریت یا استئومیلیت
- عفونت‌های پوستی
- باکتریمی یا مننژیت
- مشکلات ایمنی، مانند PANDAS (اختلال عصبی خودایمنی کودکان مرتبط با استرپتوکوک)
نحوه تشخیص تب اسکارلت توسط پزشک
تب اسکارلت یا مخملک حتماً باید تحت نظر پزشک درمان شود. پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی و بصری از علائم بیمار انجام می‌دهد و شرح حالی در مورد بیمار می‌گیرد. سپس در صورت مشکوک شدن به مخملک، سریعاً یک آزمایش برای تشخیص باکتری استرپتوکوک گروه A تجویز می‌کند. این آزمایش شامل سواب زدن در گلو و بررسی نمونه است. آزمایش به‌سرعت نشان می‌دهد که آیا واقعاً فرد به مخملک مبتلا شده است یا خیر؟
اگر آزمایش منفی شد، ممکن است پزشک شما کشت گلو را انجام دهد. در کشت گلو تقریباً 24 تا 48 ساعت طول می‌کشد تا مشخص شود که آیا باکتری عامل بیماری در بدن فرد رشد می‌کند یا خیر؟ کشت گلو گاهی عفونت‌هایی را پیدا می‌کند که آزمایش سریع استرپتوکوکی نمی‌تواند آنها را تشخیص دهد.
از طرف دیگر، پزشک شما ممکن است یک آزمایش مولکولی سریع استرپتوکوکی برای تعیین اینکه آیا گلودرد استرپتوکوکی دارید یا خیر، نیز تجویز کند که در این آزمون نیازی به کشت نیست.
نحوه درمان تب اسکارلت یا مخملک
اگر آزمایش بیمار برای مخملک مثبت باشد، پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌ها باکتری‌های عامل عفونت را به‌راحتی در بدن بیمار از بین می‌برند. آنتی‌بیوتیک‌ها مدت‌زمان احساس بیماری و علائم را نیز کوتاه می‌کنند.
به‌علاوه از گسترش عفونت جلوگیری کرده و احتمال بروز عوارض جانبی را به حداقل می‌رسانند. به همین دلیل، توصیه می‌شود در صورت بروز علائم اولیه در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود تا هرچه زودتر درمان مناسب صورت پذیرد و بیمار اذیت نشود.
چگونه می‌توانم از فرزند مبتلا به مخملک در خانه مراقبت کنم؟
گلودرد و تورم در افراد مبتلا به تب اسکارلت می‌تواند غذا خوردن را دردناک کند. غذاها و مایعات نرم مانند سوپ، آبغوره و چای را به کودک خود بدهید. مهم است که کودک خود را هیدراته نگه دارید؛ یعنی به اندازه کافی آب و مایعات برای بدنش تأمین شود تا بدن کودک دچار کمبود آب نشود. برای کمک به کاهش گلودرد نیز می‌توانید از غرغره آب نمک استفاده کنید.
برای تب یا درد می‌توانید به کودک خود داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید. یک داروی ضد خارش نیز می‌تواند به تسکین خارش ناشی از بثورات کمک کند. البته بهتر است حتی داروهای بدون نسخه را بخصوص برای کودکان، با مشورت پزشک استفاده نمایید.
چطور می‌توان از ابتلا به مخملک پیشگیری کرد؟
همان‌طورکه قبلاً نیز به آن اشاره شد، مخملک یک بیماری مسری است و باکتری گروه A استرپتوکوک از طریق قطرات موجود در هوا هنگام سرفه یا عطسه فرد مبتلا پخش می‌شود؛ بنابراین به کمک موارد زیر می‌توانید از ابتلا به مخملک جلوگیری کنید:
- دوری از افرادی که با این بیماری درگیر شده‌اند.
- شستشوی مرتب دست‌ها با صابون و آب گرم، حداقل به مدت 20 ثانیه
- در صورت در دسترس نبودن آب و صابون از ضدعفونی‌کننده الکلی استفاده نمایید.
- پوشاندن دهان و بینی خود هنگام عطسه
- برای فردی که به استرپتوکوک مبتلا شده است، حتماً مسواک را جدا از سایر اعضای خانواده نگه دارید.
- فردی که به تب اسکارلت مبتلا می‌شود، باید تا زمانی که پزشک توصیه می‌کند از مدرسه یا محل کار دور باشد تا به جلوگیری از انتشار کمک کند.
سؤالات متداول در مورد تب اسکارلت
در این بخش می‌خواهیم به برخی از رایج‌ترین سؤالات شما در مورد تب اسکارلت پاسخ دهیم که عبارت‌اند از:
آیا مخملک مسری است؟
بله مخملک به‌شدت مسری است و از طریق قطرات موجود در هوا ناشی از تنفس، عطسه یا سرفه فرد مبتلا، پخش می‌شود.
زبان مخملک چیست؟
یکی از علائم مخملک، تورم در زبان فرد بیمار است که حالت قرمز و ناهموار به خود می‌گیرد. افراد مبتلا معمولاً آن را شبیه توت‌فرنگی توصیف می‌کنند. به همین دلیل، به آن زبان توت‌فرنگی هم گفته می‌شود.
بیشتر چه افرادی به تب اسکارلت مبتلا می‌شوند؟
مخملک بیشتر در کودکان بین سنین 5 تا 15 سال رواج دارد، اما ممکن است افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد.
آیا مخملک واکسن دارد؟
تاکنون هیچ واکسنی برای مخملک ابداع نشده است و نمی‌توان از این طریق پیشگیری نمود.
چقدر طول می‌کشد تا مخملک خوب شود؟
آنتی‌بیوتیک‌هایی که پزشک برای بیمار مبتلا به مخملک تجویز می‌کند، به‌سرعت باکتری‌ها را از بین میبرد. بثورات ناشی از مخملک نیز حدود یک هفته طول می‌کشد تا بهبود پیدا کنند؛ اما ممکن است بهبودی کامل علائم پوستی و کاهش تورم غدد به چند هفته زمان نیاز داشته باشد.
چه زمانی باید برای تب اسکارلت یا مخملک به پزشک مراجعه کرد؟
به محض بروز علائم این بیماری مانند تب، گلودرد، تورم غدد یا بثورات پوستی در سرتاسر بدن، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
عدم درمان به‌موقع مخملک چه خطری دارد؟
اگر مخملک را درمان نکنید، در معرض خطر جدی عوارض طولانی‌مدت آن هستید. همچنین ممکن است بیمار دچار تب روماتیسمی شود که می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی گردد.
آیا ممکن است دو بار به مخملک مبتلا شوم؟
بله ممکن است بیش از یک بار به مخملک مبتلا شوید. درواقع، یک بار ابتلا به مخملک مانع از ابتلای مجدد به آن نمی‌شود.
سخن پایانی …
تب اسکارلت یکی از بیماری‌هایی است که به دلیل فعالیت بیش‌ازحد نوعی باکتری در بدن، ایجاد می‌شود. درحالی‌که علائم مخملک ناراحت‌کننده است، خوشبختانه درمان آن آسان است و جای نگرانی نیست. اگر به‌موقع به پزشک مراجعه نمایید و داروهای آنتی‌بیوتیک تجویزی را به‌درستی مصرف کنید، این بیماری در زمانی کوتاه بهبود پیدا خواهد کرد و عوارض خاصی برایتان ایجاد نمی‌کند؛ اما عدم درمان، می‌تواند منجر به خطرات جدی برای سلامتی شود.