علل ایجاد پوست خشک و روشهای موثر درمان آن
پوست خشک یکی از تایپهای پوستی است که در ایران به دلیل وجود آبوهوای گرم و خشک در بسیاری از مناطق، افراد دچار آن میشوند. عوامل مختلفی مانند عدم مراقبت صحیح از پوست یا استفاده از محصولات نامناسب میتواند خشکی پوست را افزایش دهد. اما خبر خوب این است که میتوان این مشکل را برطرف کرد و پوستی نرمال و باکیفیت داشت.
در این مقاله از سفیر زیبایی قصد داریم به شما بگوییم پوست خشک چیست و چه کاری میتوانیم برای درمان آن انجام دهیم.
پوست خشک چیست یا چه نوع پوستی است؟
پوست خشک به پوستی گفته میشود که به اندازه کافی رطوبت ندارد و کمکم نرمی و لطافت خود را از دست میدهد. ممکن است خشکی بهقدری زیاد باشد که لکههای خشنی روی پوست ایجاد شود، پوستهپوسته شود یا علائمی مانند خارش احساس گردد. گاهی نیز ممکن است خشکی در کنار خارش منجر به ترکخوردگی و خونریزی پوست شود.
علت ایجاد پوست خشک چیست؟
دلایل مختلفی میتواند منجر به خشکی پوست شود که مهمترین آنها عبارتاند از:
درماتیت تماسی
درماتیت تماسی وقتی ایجاد میشود که پوست شما در تماس با یک ماده خارجی مانند گرده گل، برخی از داروها، لوازم آرایش بیکیفیت و… واکنش نشان دهد و دچار تحریک شود.
در این صورت علائمی مانند خارش، قرمزی و خشکی پوست در کنار بثورات پوستی ممکن است رخ دهند. پوست شما ممکن است خشک، خارشدار و یا قرمز باشد و همچنین ممکن است بثورات پوستی داشته باشید.
اگزمای پوست
اگزما نوعی از بیماریهای پوستی مزمن است که میتواند منجر به ایجاد لکههای قرمز، خشک، برآمدگی و خارش در پوست شما شود. در صورتی که این بیماری شدید باشد، حتی میتواند منجر به ترک خوردن پوست شود که احتمال ابتلا به عفونت را افزایش میدهد و نیاز به مراقبتهای بیشتری دارد. عواملی مانند آلرژنها، محرکها و استرس، این بیماری را تشدید میکنند.
درماتیت سبورئیک
درماتیت سبورئیک نیز میتواند باعث ایجاد لکههای پوستی خشک و پوستهپوسته روی صورت، چینهای داخلی بازوها، سینه، پاها یا کشاله ران گردد یا حتی ناحیه ناف را درگیر کند. این نوع درماتیت زمانی ایجاد میشود که بدن شما به یک مخمر معمولی که روی پوست رشد میکند، واکنش نشان میدهد.
پای ورزشکار
پای ورزشکار یک نوع بیماری قارچی رایج در میان ورزشکاران و افرادی است که ساعات طولانی از کفشهای بسته و تنگ استفاده میکنند و بهداشت فردی در مورد پاها را رعایت نمیکنند. یکی از علائم آن میتواند خشکی پوست، بخصوص در ناحیه انگشتان پا و کف پا باشد.
ممکن است یک بیماری منجر به پوست خشک نشده باشد و تنها برخی عوامل عمومی یا سبک زندگی شما، پوستتان را خشک کرده است که از جمله مهمترین این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
سن هر فرد
به طور طبیعی با افزایش سن، میزان تولید چربی توسط غدد چربی زیر پوستی کاهش پیدا میکند و در نتیجه نیاز به مراقبت بیشتر و استفاده منظم از رطوبت رسان در طول شبانهروز افزایش خواهد یافت.
آبوهوای محیط کار و زندگی
نوع آبوهوا و دمای محیط زندگی یا کار شما میتواند بر میزان رطوبت پوستتان تأثیر بگذارد. بهعنوانمثال در آب و هواهای خشک مانند کرمان، مشهد و… در ایران که مناطق بیابانی وجود دارد و ضمن خشکی هوا، هوای سرد را تجربه میکنند، خشکی پوست بیشتر است و در طول زمستان شرایط بدتر هم میشود.
شرایط سلامتی و ژنتیک
طبق تحقیقات انجام شده، برخی افراد بهصورت ژنتیکی مستعد پوست خشک هستند و یا دچار بیماریهای گفته شده در بخشهای قبلی میشوند که میتوانند خشکی پوست را به وجود آورند. برخی از بیماریهای داخلی مانند مشکلات کلیوی نیز میتواند عامل ایجاد پوست خشک باشد.
برخی از مشاغل
بعضی از مشاغل، بهخصوص اگر در خارج از منزل باشند و با مواد شیمیایی یا شستن مکرر دستها سر و کار داشته باشند، میتوانند منجر به خشکی شدید پوست شوند. از جمله این مشاغل میتوان به ارائهدهندگان مراقبتهای بهداشتی، آرایشگران و کشاورزان اشاره نمود.
استفاده از محصولات مراقبتی و آرایشی نامناسب
اگر محصولات مراقبتی و آرایشی شما بسته به نوع پوستی که دارید، نامناسب باشند، حتی اگر کیفیت و قیمت بالایی هم داشته باشند، میتوانند منجر به خشکی پوست شود.
بهعنوانمثال، ممکن است فردی به دلیل عدم آگاهی با اینکه پوست نرمالی دارد، از محصولات پوست چرب استفاده کند که چربی پوست را کاهش میدهند. در نتیجه کمکم چربی پوست نرمال از بین رفته و به پوست خشک تبدیل میشود.
پوست خشک بیشتر چه افرادی را درگیر میکند؟
با اینکه خشکی پوست یکی از عارضههای شایع پوستی است، هرکسی را میتواند درگیر کند و اغلب با یک رژیم مراقبت پوست مناسب تحت نظر پزشک درمان میشود، افراد زیر بیشتر مستعد ابتلا به این شرایط هستند:
- زندگی در آبوهوای خشک یا سرد
- کار کردن به مدت طولانی در بیرون از منزل
- شستن دائم دستها بخصوص با مواد شیمیایی مضر
- دچار شدن به بیماریهایی مانند آلرژی
- وجود سن 65 سال به بالا
عواقب عدم توجه به درمان پوست خشک
درمان بهموقع پوست خشک بسیار مهم است. زیرا این حالت، بافت پوست را از نرم به زبر تغییر خواهد داد و ضمن نازیبایی و احساس بدی که برایتان ایجاد میکند، میتواند دائماً شما را دچار خارش و تغییر رنگ در آن ناحیه نماید.
همچنین ممکن است کمکم نواحی که دچار خارش و ترک شدهاند به لکههای پوستی تبدیل شوند.
از طرفی افرادی که دچار خشکی پوست هستند، زودتر پیری پوست را تجربه خواهند کرد. از طرفی پوست بسیار خشک شکننده است و بهراحتی پوستهپوسته میشود یا ترک میخورد که میتواند به یک زخم دردناک تبدیل شود و احتمال موارد خطرناک مانند عفونت را افزایش میدهد.
مهمترین علائم برای شناخت پوست خشک
شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که چگونه تشخیص دهم که پوستم خشک است؟ بهترین کار این است که چند دقیقه بعد از حمام که پوستتان را آبگیری میکنید، آن را بررسی نمایید. معمولاً پوست خشک حالتهای زیر را نشان میدهد:
- پوستهپوسته شدن
- احساس سوزش
- احساس خارش
- ترکخوردگی
- خشن و زبر شدن پوست
- تغییر رنگ پوست نسبت به حالت معمولی یا تغییر رنگ به حالت قرمز تا بنفش
توجه داشته باشید که اگر میزان خشکی بیش از حد باشد ممکن است راش پوستی را نیز تجربه کنید.
چه زمانی باید برای تشخیص و درمان پوست خشک به پزشک مراجعه کنم؟
معمولاً پوست خشک با مراقبتهای خانگی مانند استفاده منظم از ضدآفتاب، استفاده دو بار در روز از یک رطوبت رسان مناسب و تغذیهکننده و عدم استفاده از محصولات نامناسب میتواند بعد از چند روز الی چند هفته درمان شود. اگر این اتفاق نیفتاد یا علائم دائماً در حال بدتر شدن هستند، باید در اسرع وقت به متخصص پوست مراجعه نمایید.
پزشک بهراحتی از روی علائم ظاهری میتواند آن را تشخیص دهد و با توجه به سابقه پزشکی که از شما میگیرد و شرایط موجود، علت آن را مشخص خواهد کرد. اگر علائم شدید باشند و یا پزشک مشکوک به یک نوع بیماری پوستی در شما باشد، ممکن است موارد زیر نیز جهت تشخیص و درمان دقیقتر برایتان تجویز شوند:
- تست آلرژی به دلیل مشخص کردن موادی که منجر به حساسیت در شما شدهاند.
- انجام آزمایش خود جهت بررسی مسائل تأثیرگذار مانند بیماریهای کلیوی و دیابت
- نمونهبرداری یا بیوپسی از پوست برای تشخیص مواردی مثل اگزما، پسوریازیس و…
بهترین روش مدیریت و درمان پوست خشک
سبک زندگی شما تا حد زیادی میتواند منجر به خشکی پوست شود و تغییر آن یکی از بهترین روشهای درمان است که اثرات را پایدار نگه میدهد. بهطورکلی بهترین روشهای درمان پوست خشک عبارتاند از:
استفاده منظم از مرطوبکنندهها
مرطوبکنندهها یا آبرسانهای تغذیهکننده برای پوست خشک بسیار عالی هستند. شما میتوانید انواع آنها را به شکل پمادها، کرمها، لوسیونها و روغنها تهیه کرده و روزانه دو بار استفاده کنید تا اسید هیالورونیک و رطوبت پوست افزایش یابد. بخصوص این کار را بعد از حمام انجام دهید و از آب داغ در حمام استفاده نکنید.
مصرف داروها
برای پوستی که بیش از حد خشک شده است و علائمی مانند خارش دارد یا مستعد ترک خوردن است، پزشک ممکن است داروهایی مانند یک استروئید موضعی تجویز کند که تورم (التهاب) پوست را کاهش داده و علائم را بهبود دهد. اگر مورد شما شدیدتر از این باشد ممکن است، داروهای خوراکی یا تزریقی برایتان تجویز گردند.
کدام مرطوبکنندهها برای پوست خشک بهتر هستند؟
زمانی که میخواهید برای درمان خشکی پوست، یک کرم یا لوسیون تهیه کنید، حتماً به مواد سازنده آن توجه کنید و نوعی را انتخاب کنید که واقعاً مناسب پوست شما باشد. از جمله ویژگیهای یک کرم برای پوست خشک عبارتاند از:
- استفاده از محصولات بدون عطر و مواد آلرژیزا
- استفاده از محصولات بدون ایزوپروپیل الکل، بنزیل الکل یا سولفات که آب پوست را کم میکنند.
- استفاده از محصولاتی که دارای ترکیباتی مثل ژل نفتی، اسید هیالورونیک، لانولین یا روغنهای معدنی (نرمکنندهها) هستند و به حفظ رطوبت کمک خواهند کرد.
- استفاده از موادی مانند گلیسیرین که جذب رطوبت در پوست را افزایش میدهد.
- استفاده از محصولات مناسب برای جلوگیری از خارش (استروئید هیدروکورتیزون )
هنگام انتخاب یک محصول آبرسان، این نکته را به یاد داشته باشید که پوست شما منحصربهفرد است و محصولی که برای دیگران مناسب بوده است ممکن است برای شما و پوست شما بهترین محصول نباشد. اگر نمیدانید بهتر است دقیقاً چه نوع کرمی استفاده کنید، توصیه میشود با یک متخصص پوست خوب در این زمینه مشورت نمایید.
بهترین روشهای جلوگیری از خشک شدن پوست
شما میتوانید با راهحلهای ساده زیر از خشکی پوستتان جلوگیری کنید:
- تمیز کردن پوست با یک پاککننده ملایم، بدون اسانس
- عدم استفاده از صابون
- دوش گرفتن با آب ولرم و نه داغ
- مدیریت استرس و داشتن آرامش
- بهحداقلرساندن ساعات قرارگیری در برابر نور خورشید
- مرطوب کردن پوست بعد از حمام، زمانی که هنوز پوست کاملاً خشک نشده است.
- خشک کردن پوست با یک حوله نرم
- نوشیدن آب به مقدار کافی برای جلوگیری از کمبود آب در بدن
- عدم استفاده از مواد مخدر و سیگار
- استفاده منظم و روزانه از مرطوبکننده مناسب
سخن پایانی…
پوست خشک یکی از عارضههای شایع در افراد است که میتواند منجر به خارش، پوستهپوسته شدن و حتی ترکخوردگی و عفونت شود. خوشبختانه خشکی پوست با مراقبت صحیح برطرف میشود و قابل کنترل است. اما در مواردی که بیماریهای پوستی مانند اگزما، پسوریازیس و… وجود دارند، شما به مراقبت بیشتری برای کنترل خشکی پوست و جلوگیری از عوارض آن نیاز خواهید داشت.